TỨ THÁNH ĐỊNH

Biển pháp tuy rộng nhưng ba pháp này (giới định tuệ) thu hết ba đời chư Phật tùy căn cơ mà tu tập, lợi mình lợi người. Khi giới luật thanh tịnh thì cõi Sơ Thiền hiện bày có năm chi rõ ràng:

1- Tầm

2- Tứ

3- Hỷ

4- Lạc

5- Nhất tâm

Thiền định này do ly dục, ly ác pháp mà nhập được. Tâm do giới mà thanh tịnh, tâm thanh tịnh là nhờ tâm biết lìa lòng ham muốn và các ác pháp nên tâm có đủ lực đạo, do có đủ đạo lực nên tâm dẫn tâm tịnh chỉ khẩu hành, tức là diệt tầm tứ nhập Nhị Thiền, Nhị Thiền có bốn chi:

1- Nội tỉnh

2- Hỷ

3- Lạc

4- Nhất tâm

Hỷ lạc này do định sanh không phải do lìa lòng ham muốn mà có được, nhưng tâm không thanh tịnh thì chẳng bao giờ diệt tầm, tứ được, có nghĩa là không bao giờ nhập được Nhị Thiền.

Tâm do giới thanh tịnh nên có đủ đạo lực hướng tâm tịnh chỉ tưởng hành tức là lìa hỷ tưởng mà nhập Tam Thiền, Tam Thiền có năm chi hiện ra rõ ràng:

1- Xả

2- Niệm

3- Huệ

4- Lạc

5- Nhất tâm

Niệm hỷ lạc này do định mà có, không phải do ly dục như ở Sơ Thiền, nhưng thiếu tâm ly dục của sơ thiền thì niệm hỷ lạc của định này cũng chẳng có.

Tâm do giới thanh tịnh nên có đủ đạo lực hướng tâm tịnh chỉ thân hành, tức là tịnh chỉ hơi thở, nói như trong kinh là xả lạc, xả khổ (xả thọ) xả niệm thanh tịnh có 4 chi:

1- không khổ, không vui

2- Xả

3- Niệm

4- Nhất tâm