BỐN NIỆM XỨ CẦN PHẢI TU TẬP

Lời Phật dạy:

 “1- Này các tỳ-kheo, có năm pháp làm suy yếu sự tu tập. Thế nào là năm? Sát sanh, trộm cắp, dâm dục, nói láo, uống rượu. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm pháp này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập.

2- Này các tỳ-kheo, có năm triền cái. Thế nào là năm? Dục tham triền cái, sân triền cái, hôn trầm thùy miên triền cái, trạo hối triền cái, nghi triền cái. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm triền cái này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập.

3- Này các tỳ-kheo, có năm dục trưởng dưỡng. Thế nào là năm? Các sắc do mắt nhận thức, khả lạc, khả ý, khả ái liên hệ đến dục, hấp dẫn. Thinh do tai… Hương do mũi… Vị do lưỡi ... Xúc do thân... Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm dục trưởng dưỡng này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập.

4- Này các tỳ-kheo, có năm thủ uẩn. Thế nào là năm? Sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng thủ uẩn, hành thủ uẩn, thức thủ uẩn. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm thủ uẩn này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập.

5- Này các tỳ-kheo, có năm hạ phần kiết sử. Thế nào là năm? Thân kiến, nghi, giới cấm thủ, dục tham, sân. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm hạ phần kiết sử này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập.

6- Này các tỳ-kheo, có năm sanh thú. Thế nào là năm? Địa ngục, loài bàng sanh, ngạ quỷ, Người, Trời. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm sanh thú này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập.

7- Này các tỳ-kheo, có năm xan tham. Thế nào là năm? Xan tham trụ xứ, xan tham gia đình, xan tham lợi dưỡng, xan tham dung sắc, xan tham pháp. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm xan tham này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập.

8- Này các tỳ-kheo, có năm thượng phần kiết sử. Thế nào là năm? Sắc ái, vô sắc ái, mạn, trạo cử, vô minh. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm thượng phần kiết sử này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập.

9- Này các tỳ-kheo có năm tâm hoang vu. Thế nào là năm? Này các tỳ-kheo, ở đây vị tỳ-kheo nghi ngờ, do dự, không quyết đoán, không tịnh tín đối với bậc Đạo Sư.

Này các tỳ-kheo, tỳ-kheo nào nghi ngờ, do dự, không quyết đoán, không tịnh tín đối với bậc Đạo Sư, tỳ-kheo ấy không hướng về sự nỗ lực, hăng hái, kiên trì và tinh tấn. Khi tâm của vị ấy không hướng về nỗ lực, hăng hái, kiên trì và tinh tấn, như vậy gọi là tâm hoang vu thứ nhất.

Này các vị tỳ-kheo, lại nữa, vị tỳ-kheo nghi ngờ đối với pháp… (như trên...) đối với Tăng... (như trên...) đối với Học Pháp... (như trên...) tức giận đối với các vị đồng Phạm hạnh, không hoan hỷ, tâm dao động, trở thành hoang vu. Này các tỳ-kheo, khi một vị tỳ-kheo phẫn nộ đối với các vị đồng Phạm hạnh, không hoan  hỷ, tâm  dao động trở thành hoang vu, tỳ-kheo ấy không hướng về nỗ lực, hăng hái, kiên trì và tinh tấn. Như vậy gọi là tâm hoang vu thứ năm.

             Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm tâm hoang vu này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập.”                 

Trưởng Lão Thích Thông Lạc giảng:

1. Diệt năm điều ác:

Trên đường tu tập có năm pháp làm cho chúng ta tu tập rất khó khăn không thể tu tập được. Như các bạn đã biết, muốn tu tập để giải thoát thì phải ly dục ly ác pháp, cho nên năm pháp này là pháp cản đường lối khiến chúng ta không thực hiện được. Các bạn hãy lắng nghe đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo, có năm pháp làm suy yếu sự tu tập. Thế nào là năm: sát sanh, trộm cắp, dâm dục, nói láo, uống rượu”.

Năm pháp làm suy yếu sự tu tập là năm giới của người Sa di. Như vậy các bạn thấy rất rõ nếu giới luật không nghiêm chỉnh thì các bạn không bao giờ tu tập ly dục ly ác pháp được.   

              Năm pháp này gồm có như sau:
             1, Giết hại chúng sanh, ăn thịt chúng sanh, đó là một pháp cực ác.
             2, Tham lam, trộm cắp, cướp của, lấy của không cho là một pháp cực ác.
             3, Dâm dục là một pháp dục đệ nhất.
             4, Nói vọng ngữ là một pháp cực ác không có pháp nào không làm.
             5, Uống rượu là một pháp cực ác, nó hại người uống rượu không còn trí thông minh, từ đó không có một pháp ác nào mà người uống rượu không làm.

Như trên đức Phật đã dạy. Năm giới này muốn được giữ gìn trọn vẹn, nghiêm chỉnh không hề vi phạm thì chúng ta phải tu tập Tứ Niệm Xứ trong giai đoạn đầu tức là Tứ Chánh Cần, Định Niệm Hơi Thở, Định Vô Lậu, Định Sáng Suốt và Định Chánh Niệm Tỉnh Giác. Nên kinh dạy: “Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm pháp này, Bốn Niệm Xứ phải tu tập”.

Theo như lời đức Phật dạy, muốn giữ gìn năm giới nghiêm chỉnh từ thân, miệng, ý của mình thì phải tu tập Tứ Niệm Xứ như trên đã nói. Đọc đến bài kinh này chúng ta mới thấy kinh Tứ Niệm Xứ rất quan trọng cho việc giữ gìn giới luật. Từ lâu người ta nghĩ rằng chỉ học giới rồi giữ giới chứ đâu ngờ muốn giữ giới luật nghiêm chỉnh thì phải tu tập pháp môn Tứ Niệm Xứ. Đúng là pháp môn Tứ Niệm Xứ tuyệt vời.

2. Năm triền cái:

Năm triền cái là năm cái màn ngăn che làm cho các bạn không thấy được tâm mình tham, sân, si, mạn, nghi. Vì thế khi đứng trước ác pháp các bạn mới thấy tâm tham, sân, si… hiện rõ. Vậy chúng ta hãy lắng nghe đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo, có năm triền cái. Thế nào là năm? 1- Dục tham triền cái; 2- Sân triền cái; 3- Hôn trầm, thùy miên triền cái; 4- Trạo hối triền cái; 5- Nghi triền cái.”

               1- Dục tham triền cái: là cái màn ngăn che lòng tham muốn, khiến cho ta không thấy, nhưng nó vẫn còn nguyên.
               2- Sân triền cái: là cái màn ngăn che lòng sân giận, khiến cho ta không thấy nhưng lòng sân giận vẫn còn y nguyên.
               3- Hôn trầm, thùy miên triền cái: là cái màn ngăn che hôn trầm, thùy miên khiến cho ta không thấy nhưng hôn trầm, thùy miên vẫn còn y nguyên.
               4- Trạo hối triền cái: là cái màn ngăn che trạo hối khiến cho ta không thấy nhưng trạo hối vẫn còn y nguyên.
               5- Nghi triền cái: là cái màn ngăn che nghi khiến cho ta không thấy nhưng nghi vẫn còn y nguyên.

Năm triền cái này là năm pháp ngăn che khiến cho tâm chúng ta không thanh tịnh, tức là không ly dục ly ác pháp hoàn toàn. Do đó nội tâm ta không đủ nội lực Tứ Như Ý Túc để thực hiện Bốn Thiền và Tam Minh.

Muốn đoạn tận năm triền cái này thì chúng ta hãy tu tập Tứ Niệm Xứ, chỉ có pháp môn Tứ Niệm Xứ mới đoạn tận năm triền cái. Vậy chúng ta hãy lắng nghe đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm triền cái này, Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập.” 

3. Năm dục trưởng dưỡng:

Muốn tu tập năm dục trưởng dưỡng thì phải hiểu rõ năm dục trưởng dưỡng. Vậy năm dục trưởng dưỡng là gì? Năm dục trưởng dưỡng là năm thứ nuôi lớn lòng dục. Năm thứ nuôi lớn lòng dục gồm có:

1- Mắt thấy sắc sinh ra dục (ưa thích), càng thấy sinh ra dục càng nhiều nên gọi là trưởng dưỡng.

2- Tai nghe âm thanh sinh ra dục (ưa thích) càng nghe sinh ra dục càng nhiều nên gọi là trưởng dưỡng.

3- Mũi ngửi mùi hương sinh ra dục (ưa thích) càng ngửi mùi hương sinh ra dục càng nhiều nên gọi là trưởng dưỡng

4- Lưỡi nếm mùi vị sinh ra dục (ưa thích) càng nếm mùi vị sinh ra dục càng nhiều nên gọi là trưởng dưỡng.

5- Thân xúc chạm êm ái sinh ra dục (ưa thích) càng xúc chạm êm ái sinh ra dục càng nhiều nên gọi là trưởng dưỡng.

Người ở đời không biết nên lúc nào cũng trưởng dưỡng năm thứ dục này. Vì thế sự đau khổ càng chồng chất cho đến khi chết tiếp tục tái sanh càng lớn mạnh hơn nhiều. Do đó đời nào cũng khổ và khổ không bao giờ dứt. Năm dục trưởng dưỡng này chỉ có pháp môn Tứ Niệm Xứ thì mới đoạn diệt, ngoài Tứ Niệm Xứ thì không có pháp diệt nó được.

Vậy chúng ta hãy lắng nghe đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo, có năm dục trưởng dưỡng. Thế nào là năm? Các sắc do mắt nhận thức sinh ra khả lạc, khả ái liên hệ đến dục, hấp dẫn. Thinh do tai… Hương do mũi… Vị do lưỡi… Xúc do thân… Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm dục trưởng dưỡng này, Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập.”

Đức Phật đã xác định cho các bạn biết pháp nào diệt năm dục trưởng dưỡng rõ ràng. Khi biết rõ như vậy các bạn sẽ không lầm lạc pháp môn giả hiệu. Phải không các bạn?

4. Năm thủ uẩn:

Mỗi thân người gồm có đầy đủ năm thủ uẩn. Vậy năm thủ uẩn là gì? Năm thủ uẩn là năm duyên hợp lại tạo thành thân người:

1- Sắc uẩn: là phần hữu hình của thân ngũ uẩn, nó gồm có bốn đại: đất, nước, gió, lửa. Thân tứ đại sử dụng sáu căn: mắt, tai, mũi, miệng, thân, ý và sáu thức: nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức, ý thức tiếp xúc với sáu trần: sắc, thinh, hương, vị, xúc, pháp.

2- Thọ uẩn: là phần vô hình của thân ngũ uẩn. Thọ uẩn có ba thọ: thọ lạc, thọ khổ, thọ bất lạc bất khổ. Có ba thức sử dụng thọ này: sắc thức, tưởng thức, thức thức. Thọ là cảm giác nhận ra: an lạc mừng vui, đau khổ, phiền não, tức giận v.v…

3- Tưởng uẩn: là phần vô hình của thân ngũ uẩn. Tưởng uẩn hoạt động mà người đời và tất cả tôn giáo đều hiểu lầm lạc, cho sự hoạt động của tưởng là thế giới siêu hình. Chiêm bao cũng là một dạng tưởng uẩn hoạt động, nhưng nó thuộc về ý thức tưởng

4- Hành uẩn: là phần vô hình của thân ngũ uẩn. Hành uẩn là những hành động của sắc uẩn, tưởng uẩn, thức uẩn. Nếu thân không có hành uẩn là không thành thân ngũ uẩn mà thành một vật bất động vô tri, vô giác.

5- Thức uẩn: là phần vô hình của thân ngũ uẩn. Thức uẩn là phần hoạt động siêu không gian và thời gian. Nó thuộc về trí tuệ Tam Minh, Lục Thông của những người đã tu chứng quả A La Hán, còn người tu chưa chứng quả A La Hán thì không bao giờ sử dụng được nó. Thức uẩn đối với mọi người bình thường thì nó đang bất động không hề hoạt động một chút nào cả. Chúng ta hãy lắng nghe đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo có năm thủ uẩn. Thế nào là năm? Sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng thủ uẩn, hành thủ uẩn, thức thủ uẩn”. 

Trên đường tu tập theo Phật giáo thì năm thủ uẩn này cần phải đoạn diệt. Muốn đoạn diệt được năm thủ uẩn này thì chỉ có pháp môn Tứ Niệm Xứ. Vì thế đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm thủ uẩn này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập”.

5. Năm hạ phần kiết sử:

Năm hạ phần kiết sử là năm sợi dây trói buộc của phần thấp. Vậy năm sợi dây trói buộc của phần thấp là gì? Năm sợi dây trói buộc của phần thấp nghĩa là năm sợi dây trói buộc của dục giới. Năm sợi dây trói buộc của dục giới gồm có:

                1- Tham kiết sử: Phiền não của tham dục tức là do lòng tham muốn không đạt được sinh phiền não.
                2- Sân kiết sử: Phiền não của giận dữ tức là giận dữ do lòng tham muốn không đạt được sinh ra phiền não.
                3- Thân kiến kiết sử: Phiền não của ngã kiến tức là do chấp ngã mà sinh ra phiền não.
                4- Giới cấm thủ kiết sử: Phiền não do giới cấm phi lý của ngoại đạo (Ngồi thiền chân đau tê không xả ra) tu đứng, tu ngồi, tu hạnh con bò, tu hạnh con chó, v.v..
                 5- Nghi kiết sử: Phiền não do lòng nghi hoặc tức là thấy ai nói hay làm một hành động nào đó rồi cho họ nói xấu mình.

Muốn diệt trừ năm hạ phần kiết sử này thì chỉ có tu hành theo pháp môn Tứ Niệm Xứ. Vậy chúng ta hãy nghe đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo có năm hạ phần kiết sử. Thế nào là năm? Thân kiến, nghi, giới cấm thủ, dục tham, sân. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm hạ phần kiết sử này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập”.

6. Có năm trạng thái của tâm:

Năm trạng thái của tâm để xác định người ác người thiện gồm có:

               1- Địa ngục: Một trạng thái đau khổ như đang cơn bạo bệnh.
               2- Loài bàng sanh: Một trạng thái giống như loài bàng sanh.
               3- Ngạ quỉ: Một trạng thái đau khổ đang bị đói.
               4- Người: Một trạng thái giữ gìn năm giới được trọn vẹn.
               5- Trời: Một trạng thái giữ gìn 10 điều thiện được trọn vẹn.

Muốn tu tập để thoát ra những trạng thái đau khổ và chấm dứt tái sanh luân hồi thì chỉ có tu tập pháp môn Tứ Niệm Xứ. Chúng ta hãy lắng nghe đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo có năm sanh thú. Thế nào là năm? Địa ngục, loài bàng sanh, ngạ quỷ, người, Trời. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm sanh thú này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập”.

7. Năm xan tham:

Đời người có một tính xấu xa nhất, đó là tính keo kiệt. Tính keo kiệt gồm có năm:

                 1- Xan tham trụ xứ: Tâm dính mắc nơi mình ở, không rời bỏ được, nếu ai xâm phạm đến đất đai, nhà cửa chỗ ở là các bạn sẽ ăn thua đủ với họ. Tình trạng thưa kiện thưa đất đai. Ở trên đất người khác mà muốn chiếm luôn, tranh chấp từng tấc đất theo ranh giới, tính keo kiệt về đất đai nơi mình ở. Đó là xan tham trụ xứ.
              2- Xan tham gia đình: Tâm dính mắc gia đình, không rời bỏ được gia đình, nếu có sự rời bỏ gia đình là buồn khổ và đau đớn. Có nhiều người muốn đi tu vì biết đời là khổ nhưng không rời bỏ gia đình được, luôn luôn viện cớ bằng cách này, bằng cách khác, đó cũng chính là xan tham gia đình. Người quyết tâm đi tu rời bỏ gia đình là người không xan tham gia đình, là người đầy đủ nghị lực, kiên cường và có tính cương quyết nên mới xả bỏ được tâm xan tham.
              3- Xan tham lợi dưỡng: Tính ưa ăn ngon mặc đẹp, muốn cho mình sống đầy đủ phủ phê, sung sướng bằng của đàn na thí chủ không phải bỏ sức lao động.
              4- Xan tham dung sắc: Tích ưa thích sắc đẹp. Ưa thích sắc đẹp là ưa thích sắc dục, ưa thích tính sắc dục là thân tâm cấu uế, bất tịnh, thân tâm khôngthanh tịnh.
              5- Xan tham pháp: Thấy mọi vật gì cũng sinh tâm ham thích: nhà, cửa, ruộng vườn, đất đai, thú vật, vàng bạc, của báu, xe cộ, đồ đạc, v.v…

Làm một con người mà có đủ năm thứ xan tham này thì cuộc đời rất là đau khổ. Cho nên muốn thoát khổ không gì hơn là phải đoạn trừ năm xan tham này. Muốn đoạn trừ năm xan tham này thì phải tu tập Tứ Niệm Xứ, ngoài Tứ Niệm Xứ ra thì không có pháp nào diệt trừ được. Chúng ta hãy lắng nghe đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo có năm xan tham. Thế nào là năm? Xan tham trụ xứ, xan tham gia đình, xan tham lợi dưỡng, xan tham dung sắc, xan tham pháp. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm xan tham này Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập”.

8. Năm thượng phần kiết sử:

Trong cuộc đời tu hành để tìm cầu sự giải thoát thì năm sợi dây trói buộc phải được bứt sạch. Trước khi muốn bứt sạch năm sợi dây trói buộc này thì phải hiểu nghĩa. Vậy nghĩa của nó là gì?

Năm Thượng Phần Kiết Sử nghĩa là năm sợi dây trói buộc về trạng thái có hình sắc (sắc giới) và trạng thái không hình sắc (vô sắc giới). Năm Thượng Phần Kiết Sử gồm có: 

              1- Sắc ái: Những vật chất có hình ảnh làm cho chúng ta ưa thích như nhà lầu xe hơi, chùa to Phật lớn, tivi, tủ lạnh, vi tính, v.v…
           2- Vô sắc ái: Những vật không hình sắc như các cảm thọ: thọ lạc, thọ khổ, thọ bất lạc bất thọ khổ thường sinh ra ưa thích và không ưa thích; như các hành: Thân hành, khẩu hành, ý hành làm cho chúng ta ưa thích.
           3- Mạn: Nói đủ là ngã mạn. Ngã mạn là tính kiêu căng tự đắc xem trời đất không ai bằng mình.
           4- Trạo cử: Những phiền não khiến tâm bất an, đó là về tâm. Còn trạo cử về thân thì thân đau nhức chỗ này, chỗ kia hoặc mỏi mệt bất an, lăn qua lộn lại, thân nhút nhít, động đậy không lúc nào yên.
           5- Vô minh: Trạng thái hôn trầm, thuỳ miên, vô ký khiến cho thân lười biếng, muốn đi nằm, đi ngủ, nói chung là trạng thái tham ăn tham ngủ, không tinh tấn siêng năng tu tập.

Năm Thượng Phần Kiết Sử trên đây muốn đoạn diệt nó thì duy nhất phải có pháp môn Tứ Niệm Xứ, ngoài pháp môn Tứ Niệm Xứ thì không có pháp nào diệt nó được. Các bạn hãy lắng nghe đức Phật dạy: “Này các tỳkheo, có năm thượng phần kiết sử. Thế nào là năm? Sắc ái, vô sắc ái, mạn, trạo cử, vô minh. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm thượng phần kiết sử này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập”.

9. Năm tâm hoang vu:

Có năm tâm hoang vu. Vậy năm tâm hoang vu nghĩa là gì? Tâm hoang vu tức là tâm rừng rú. Tại sao con người lại có tâm rừng rú? Tâm rừng rú là tâm chưa được huấn luyện. Tâm chưa được huấn luyện là tâm giống như con dã thú. Tâm chưa được huấn luyện là tâm chưa được tu tập Tứ Niệm Xứ. Tâm rừng rú chỉ có năm:

1- Tâm hoang vu thứ nhất, chúng ta hãy lắng nghe đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo, có năm tâm hoang vu. Thế nào là năm? Này các tỳ-kheo, ở đây vị tỳ-kheo nghi ngờ, do dự, không quyết đoán, không tịnh tín đối với bậc Đạo Sư. Này các tỳ-kheo, tỳ-kheo nào nghi ngờ, do dự, không quyết đoán, không tịnh tín đối với bậc Đạo Sư, tỳ-kheo ấy không hướng về sự nỗ lực, hăng hái, kiên trì và tinh tấn, như vậy gọi là tâm hoang vu thứ nhất.” (Tăng Chi bộ Kinh tập 4 trang 225 – 230)

Các bạn có nghe lời dạy này của đức Phật không? Nếu các bạn về Tu viện Chơn Như mà các bạn không tin Thầy, không tin lời dạy của Thầy, sống phạm giới, phá giới, đó là tâm rừng rú của bạn. Tâm đó là tâm không thể huấn luyện được, tâm đó là tâm bỏ đi, tâm đó là tâm không dùng được.

2- Tâm hoang vu thứ hai, các bạn hãy lắng nghe đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo, lại nữa, vị tỳ-kheo nghi ngờ đối với Pháp. Này các tỳ-kheo, tỳ-kheo nào nghi ngờ, do dự, không quyết đoán, không tịnh tín đối với Pháp, tỳ-kheo ấy không hướng về sự nỗ lực, hăng hái, kiên trì và tinh tấn. Khi tâm của vị ấy không hướng về nỗ lực, hăng hái, kiên trì và tinh tấn, như vậy gọi là tâm hoang vu thứ hai”. (Tăng Chi Bộ Kinh tập 4 trang 225 – 230).

Đối với pháp tu các bạn phải nghiên cứu cho thật kỹ, nếu Pháp nào đúng của Phật dạy thì các bạn hãy đặt trọn lòng tin và thực hiện cho bằng được, phải giữ gìn giới luật cho nghiêm chỉnh, phải tu tập cho đúng lời dạy của Thầy. Còn ngược lại là tâm rừng rú  của các bạn, các bạn không nên dùng những loại tâm đó mà đi theo con đường chánh pháp của đức Phật được. Vì pháp của Phật là đạo đức nhân bản – nhân quả làm người. Nếu các bạn không tin thì các bạn sẽ sống vô đạo đức, sẽ làm khổ mình, khổ người và khổ tất cả chúng sanh. Pháp của Phật dễ nhận ra lắm các bạn ạ! Vì không tu thì thôi mà hễ có tu là có giải thoát ngay liền.

3- Tâm hoang vu thứ ba, các bạn hãy lắng đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo, lại nữa, vị tỳ-kheo nghi ngờ đối với Tăng. Này các tỳ-kheo, tỳ-kheo nào nghi ngờ, do dự, không quyết đoán, không tịnh tín đối với Tăng, tỳ-kheo ấy không hướng về sự nỗ lực, hăng hái, kiên trì và tinh tấn. Khi tâm của vị ấy không hướng về nỗ lực, hăng hái, kiên trì và tinh tấn, như vậy gọi là tâm hoang vu thứ ba”. (Tăng Chi Bộ Kinh tập 4 trang 225 – 230).

Tăng là những người còn đang sống hiện tiền. Họ sống như Phật, ăn như Phật, làm như Phật, đi như Phật, v.v… Cho nên Tăng là gương hạnh sống động nhất cho cuộc đời tu hành của các bạn. Họ là giới luật sống mà hằng ngày các bạn gặp. Họ là những cuốn tự điển sống để các bạn tra cứu các pháp hành không bao giờ sai, vậy mà các bạn nghi ngờ là nghi ngờ làm sao?

4- Tâm hoang vu thứ tư, các bạn hãy lắng đức Phật dạy: “Này các tỳ-kheo, lại nữa, vị tỳ-kheo nghi ngờ đối với Học Pháp. Này các tỳ-kheo, tỳ-kheo nào nghi ngờ, do dự, không quyết đoán, không tịnh tín đối với Học Pháp, tỳ-kheo ấy không hướng về sự nỗ lực, hăng hái, kiên trì và tinh tấn. Khi tâm của vị ấy không hướng về nỗ lực, hăng hái, kiên trì và tinh tấn, như vậy gọi là tâm hoang vu thứ tư”. (Tăng Chi Bộ Kinh tập 4 trang 225 – 230) 

Học Pháp tức là học và tu tập giới luật và 37 phẩm trợ đạo, nếu các bạn học và tu tập Học Pháp mà không tinh cần thì làm sao các bạn hiểu biết cho rõ ràng và làm sao cho thuần thục và nghiêm trì, nếu các bạn học và tu tập một cách lơ là, cho có hình thức thì đó là tâm rừng rú của các bạn? Tâm đó đối với Học Pháp chẳng có lợi ích gì cả. Muốn xả bỏ tâm rừng rú đó thì các bạn phải tinh tấn siêng năng tu tập Tứ niệm Xứ như đã dạy ở trên.

5- Tâm hoang vu thứ năm, các bạn hãy lắng đức Phật dạy: “Này tỳ-kheo, khi một vị tỳ-kheo phẫn nộ đối với các vị đồng Phạm hạnh, không hoan hỷ, tâm dao động trở thành hoang vu, tỳ-kheo ấy không hướng về nỗ lực, hăng hái, kiên trì và tinh tấn. Như vậy gọi là tâm hoang vu thứ năm. Này các tỳ-kheo, để đoạn tận năm tâm hoang vu này. Bốn Niệm Xứ cần phải tu tập”. (Tăng Chi Bộ Kinh tập 4 trang 225 – 230).

Một vị Tăng mà còn phẫn nộ thì đó là tâm rừng rú các bạn cần phải dẹp bỏ, cần phải xa lìa, cần phải đoạn trừ, muốn được vậy thì các bạn phải y theo lời Phật dạy hãy siêng năng tu tập Tứ Niệm Xứ. Đoạn kinh trên đây đã xác định pháp môn Tứ Niệm Xứ có tầm quan trọng nhất trong sự tu tập ly dục ly ác pháp. Nhất là năm tâm hoang vu mà bài kinh này chỉ rất rõ. Bạn về đây tu tập là tin ai? Có phải tin ở Thầy chăng? Hay về đây để tu thử? Các bạn trả lời đi!

Khi về đây tu hành bạn còn nghi ngờ, do dự, không quyết đoán, không có tịnh tín đối với bậc Đạo Sư, đối với pháp của Thầy dạy, đối với chúng ở đây thường đi nói chuyện với họ, tức là thiếu tâm cung kính chúng, không ôm pháp chặt như ôm phao qua biển, tức giận các vị đồng tu, khi không được nói chuyện với họ được. Đó là những tâm hoang vu khiến cho bạn tu hành bỏ cuộc. Bạn đã bỏ tu viện Chơn Như ra đi để tìm con đường giải thoát khác, nhưng đến giờ này đã 10 năm, 20 năm rồi, bạn đã làm chủ thân tâm được những gì chưa? Hay chỉ biết nói lừa đảo người mà thôi.

Có bạn đã rời khỏi tu viện Chơn Như để học tập có bằng Tiến sĩ Phật học. Đó là bạn học để nói láo, có ích lợi gì cho bạn? Nhưng điều quyết chắc là bạn cũng vẫn còn trôi lăn trong biển sanh tử luân hồi, chỉ có đạt được danh, lợi dẫy đầy, chùa to, Phật lớn, xe cộ nhiều, máy móc, phòng ốc sang trọng như một nhà giàu tỉ phú không hơn không kém. Tâm hoang vu của bạn đã hướng dẫn bạn về rừng rú âm u ngu si.