BĂNG SỐ 07

(BBT:BN,07,B00:00:00)Trước khi tiếp tục bài giảng này, Thầy xin nhắc lại với quý thầy ở trong Tu viện của mình có những gương hạnh mà quý Thầy cần phải bắt chước. Vì trong thời đức Phật, đức Phật hay nhắc tất cả các vị tỳ kheo hãy nương vào cái hạnh của ông Xá Lợi Phất và ông Mục Kiền Liên để mà tu tập. Thì ở trong chúng hiện giờ chắc cõ lẽ không phải cái lời Thầy nói là nói suông, mà cái lời nói nó còn có sự chứng nghiệm của quý thầy, quý thầy thấy ở trong chúng của mình, ai là người tu được những cái gì, làm được những cái gì đó là những người gương hạnh của chúng ta để chúng ta tiếp tục trên con đường tu tập. Vì không có những gương hạnh đó thì chúng ta biết lấy ai mà gương hạnh? Còn nếu lấy Thầy, thì thấy Thầy là cao vời vợi cho nên không gần gũi với mình. Vì có những người bạn đồng tu, đồng thực hiện được, cho nên trong thời đức Phật cũng có nói: đức Phật đã thực hiện được những gì đức Phật nói, nói thật, nói không có dối trá, nói không có lừa gạt ai và những người chứng nghiệm được lời đức Phật đó là những đệ tử của đức Phật, cũng làm được cũng như Phật, cũng chứng được những kinh nghiệm đó. Cho nên qua thời gian hướng dẫn quý thầy thì hôm nay Thầy thấy trong chúng ta có những người tu được đáng làm gương cho chúng ta.

Người thứ nhất mà ở trong Tu viện này mà làm gương cho chúng ta đó là cái gương độc cư. Người thứ nhất mà quý thầy đã từng đến đây để sống 1 tháng, 2 tháng, 3 tháng…chắc chắn ai cũng phải công nhận rằng Minh Tông là người mà đã sống độc cư đệ nhất ở đây. Nghĩa là không bao giờ tiếp duyên nói chuyện với một người nào kể từ khi bước chân vào đây cho tới bây giờ. Chắc chắn là quý thầy ai từng ở đây sống một thời gian dài với Minh Tông thì thấy được cái hạnh này. Đó là cái để chúng ta bắt chước những người có gương hạnh, giữ gìn đúng không có còn sai, đó là Minh Tông, Minh Tông là người ngồi gần đây mà đeo mắt kiếng, chắc cõ lẽ là quý thầy biết.

Cái người thứ 2 mà giữ gìn cái hạnh giờ giấc nghiêm túc tu hành, giữ gìn cái hạnh mà không ăn uống phi thời đó là Mật Hạnh. Sau thời gian rời khỏi Tu viện để đi đến bệnh viện trị bệnh, biết bao nhiêu sự cám dỗ về sự ăn uống, mà qua cơn bệnh của mình, hầu như là có những lời khuyến khích về cái vấn đề ăn uống, nhất là những bác sĩ thế mà Mật Hạnh cũng giữ không phi thời dù một cái bánh, dù một cái kẹo cho đến 1 ly nước cũng không phi thời. Đó là những gương hạnh. Gần đây thì Chánh Đức có gửi cho thầy một ít thuốc mà đã pha sẵn ở trong cái phích. Rồi nói về cái bệnh của Mật Hạnh thì Chánh Đức có lòng tốt muốn muốn chỉ cách cho Mật Hạnh uống cái thuốc đó để trị cái bệnh, và đồng thời có thêm đậu xanh vào trong đó hoặc bỏ chút ít đường. Nhưng mà qua những điều này thì Mật Hạnh không bằng lòng trong vấn đề thọ dụng, thà là chết chứ không thọ dụng cái phi thời. Vì uống thuốc đâu phải là đợi mình ăn cơm rồi mình uống 1 lần, mà phải uống nhiều lần ở trong ngày. Cho nên Mật Hạnh cũng không chấp nhận, thà là mình chết chứ không phi thời. Đó là người mà ăn uống không phi thời và giữ gìn giờ giấc nghiêm túc, giờ nào ra giờ nấy đó là Mật Hạnh. Vậy là những người có gương như vậy chúng ta nên bắt chước, vì coi vậy chứ chúng ta chưa hẳn đã là giữ gìn trọn vẹn được. Môi trường nó dễ cám dỗ chúng ta, mà trước những môi trường cám dỗ mà Mật Hạnh vẫn giữ được cái hạnh như vậy là cái điều mà chúng ta phải noi gương cái người đã làm được.

Cái người nữa, người này biết xấu hổ, cố gắng giữ gìn những cái xấu hổ để cho mình giữ cái tâm xấu hổ đó, tức là tàm quý để thực hiện những lỗi lầm của mình, cố gắng hàng ngày khắc phục để sửa, người đó biết xấu hổ thực sự và thấy rằng con đường tu tập của mình cần phải có những sự xấu hổ đó và từng khắc phục những lỗi lầm mà mình đã lầm lạc. Người đó là Chơn Huệ. Sau thời gian ở đây Thầy thấy Chơn Huệ rất là hối hận qua những sự việc xảy ra là huynh đệ đến nói chuyện hoặc thế này thế khác, mà mỗi lần như vậy thì tâm Chơn Huệ rất là xấu hổ và rất là hối hận. Người mà đã có tâm hối hận mà hàng ngày cố gắng để giữ cho đúng những gương hạnh ở đây thì Thầy thấy cũng là rất ít vì chưa biết xấu hổ. Khi mà kỷ luật hoặc giới luật của Phật đã đặt ra hoặc là Pháp của Phật đã dạy mà chúng ta đã làm không đúng một lần, hai lần mà chúng ta không biết xấu hổ thì chúng ta sẽ phạm hoài, và những người đó không bao giờ đi đến con đường của đạo được.

Và người biết xấu hổ để cố gắng sửa mình, hối hận trong tâm của mình hằng những lỗi nhỏ đó là Thiện Huệ, một người mà cũng sống trong chúng ta đây. Chúng ta cũng biết đó là huynh đệ của chúng ta chứ không phải ai xa lạ.

Còn cái người thứ 4, người này từng đã theo học Thầy cách đây 6, 7 năm trong mùa hạ an cư đó, người này cũng quyết tâm theo Thầy tu học nhưng vì không đủ duyên, và cắt không đứt gia đình, nghĩa là cắt không rời được những sự ràng bó cũng như ở trong chùa chiền, hoặc là ở trong tình cảm gia đình của mình, cho nên muốn theo Thầy rất lâu nhưng mà không theo được cho đến mãi hôm nay. Mùa hạ năm rồi cũng có dự định đến đây cũng rồi cũng cắt chưa được, năm nay quyết dứt bỏ để mà đến đây với Thầy tu tập thì người đó là Thiện Thuận. Người mà cùng vào sau, có thể có khi mà vào đồng 1 lượt với quý thầy trong hạ này, cũng có khi mà đã vào sau, nhưng người này đã quyết tâm trên con đường tu tập cho nên có sự xả tâm như vậy để rốt ráo đến đây tu tập. Cũng như trước kia Minh Tông đã bỏ cả gia đình mẹ đang đau, con cái còn nhỏ đi học mà vẫn quyết tu hành, cắt đứt tình cảm của mình, cắt đứt cái nhiệm vụ, bổn phận lo lắng của mình mà để thực hiện. Thì người mà thứ hai thì Thầy thấy qua thầy Thiện Thuận dứt bỏ chùa mình, dứt bỏ những cái mà đang trói buộc mình để mà thực hiện cho được. Khi vào đây Thầy cũng thử xem coi có giữ độc cư được hay không thì thầy cũng cố gắng. Khi phật tử và gia đình có đến thăm thì Thầy đến Thầy hỏi ý thì thầy xin Thầy để giữ gìn đừng có cho nói chuyện, đó là trong mấy tháng Thầy thấy rằng thầy cũng có sự quyết tâm rất lớn do giữ gìn đúng kỷ luật. Nhưng có 1 lần Thầy có sai phạm, nhưng mà cái sai phạm đó chỉ là trong khi thầy cố gắng thầy tu tập thì Chơn Trí ở gần cái vách ở bên ho làm động, thầy giật mình. Thì các thầy biết khi mà chúng ta mới tu tập, mới được an tịnh mà có tiếng động lớn thì nó làm cho chúng ta giật mình, do đó thầy có lỗi là thầy viết mấy chữ Xin giữ gìn dùm đừng có ho lớn, để cho thầy khỏi giật mình thôi, mà Thầy không dám nói, Thầy chỉ viết mấy chữ thôi. Do đó Chơn Trí cũng hiểu được điều đó cho nên sợ mình làm động huynh đệ tu không được nên rời khỏi cái thất của mình đến cái thư viện cùng ở chung với một người khác. Đó là biết mình không giữ được cho nên Chơn Trí tránh khỏi để không làm động huynh đệ của mình, cũng là một cái tâm tốt. Gần đây thì thầy Thiện Thuận nỗ lực cố gắng tu tập có nhiều kết quả.

Thầy xin trình bày để quý thầy thấy con đường thiền định nó không đơn giản như chúng ta tưởng. Nhưng quý thầy đừng nghĩ rằng mỗi người đều có những trạng thái tu tập nó giống nhau đâu, nó khác nhau, nhưng rút kỹ kinh nghiệm nếu lỡ có giống nhau thì chúng ta biết cách mà sử dụng, chứ không khéo chúng ta sẽ rất là nguy hiểm. Quý thầy đừng nghĩ rằng khi mà nghe tuyên bố thì quý thầy xúm lại hỏi thầy Thiện Thuận điều này thế kia thì rất tội nghiệp cho thầy, vì con đường thầy đang đi mà thầy phải giữ độc cư trọn vẹn như Minh Tông, không thể nào mà khác hơn được mà đạt đến sức thiền định này được. Bởi vì cái sức thiền định của đạo Phật là phải tịnh chỉ các hành, ngưng hơi thở hoàn toàn như một người chết, không thể nào giống như một người còn sống, còn ngủ mà nhập định được. Cho nên cái đặc biệt như vậy, gần đây thầy đã trình bày cho Thầy thấy như có lần thầy tịnh chỉ các hành và hơi thở thầy ngưng, ngưng hoàn toàn. Thầy biết rất rõ chứ không phải thở nhẹ đâu, không hơi thở thầy biết, thở nhẹ thầy cũng nhận biết, nó ngưng thầy cũng biết rất rõ. Nhưng rồi tới chừng khi mà hơi thở nó ngưng thì nó kéo cái thân của thầy nó cúi xuống thì thầy thấy nó ngưng hoàn toàn, hơi thở ngưng mà cái thân của thầy cúi mọp xuống, trong lúc đó nó tự động khi mà nó ngưng hoạt động nó lại kéo thân thầy cúi xuống, nó cứ ngắc lên, thì thầy cố sức thầy xả, thì xả được có nửa thân người, còn nửa thân nó cứng ngắc, nó không xả được. Lúc bấy giờ thầy mong có người nào đi ngang qua, thầy kêu người đó đến gặp Thầy để cứu thầy. Nhưng trước khi mà thầy tu tập thì Thầy cũng đã nhắc nhở là cái pháp hướng là giúp thầy nhưng lúc bây giờ thầy không còn nhớ, thầy không còn nhớ, thầy không còn cựa quậy được nửa thân. Hai cái chân của thầy, nửa thân người ở dưới thầy không cựa quậy được cho nên từ đó thầy cứ hít thở, thầy dùng mũi thầy hít thở thì nó lại gươm lên, nó chết lên, tức là nó ngưng lên, nó làm cho thầy chết lên cao nữa, mà thầy giữ nhẹ nhàng một chút nó tuột xuống, nó đứng đó, nó không chịu xả ra hết. Đó là những cái khó mà hiện bây giờ quý thầy tu mà không có căn bản thì sau này nó rất khó.

Bắt đầu Thầy phải dùng cái miệng thầy, thầy xả, tức là thầy thở bằng miệng cho nên sức tập trung, cái tâm của thầy nó không tập trung ở trong hơi thở nhiều hơn, mạnh hơn cho nên nó không gươm lên, làm cho cơ thể nó ngưng hoạt động lại, cho nên thầy thở bằng miệng, một lúc sau nó lại xả ra. Đó là thầy chỉ tự động để cứu lấy mình chứ thầy cũng chưa biết như thế nào hết.

Nếu mà trong lúc đó mà theo Thầy dạy thì cứ giữ gìn hơi thở và khi nó xả được phân nửa thân rồi, nhẹ nhàng hơi thở đó thì lúc bấy giờ chúng ta nhắc hơi thở phải mạnh hơn 1 chút, nhanh hơn 1 chút và phần dưới phải hoạt động trở lại…cứ nhắc như vậy thì tự dưng chúng ta ngồi thẳng thốn như thế này, tự nhiên chúng ta cứ hướng tâm nhắc thì trong khi chúng ta giữ cái hơi thở cho nó hoạt động trở lại, đừng để cho nó nhẹ quá mà nó vô mạnh quá thì không được, cho nên chúng ta thở lại bình thường từ đó nó sẽ xả lần và sống lại hết. Đó là qua những kinh nghiệm mà Thầy đã tu tập Thầy biết rằng cái pháp hướng nó giúp cho chúng ta vô định cũng như xuất định.

Nếu quý thầy mà không lưu ý điều này thì lúc bấy giờ quý thầy nảy ra ý này nảy ra ý kia, quý thầy xả thì cái điều đó có khi nó thành bại liệt cơ thể của quý thầy. Bởi vì nó chết rồi mà bây giờ nó phải sống lại, tức là nó ngưng hoạt động chứ đâu phải như chúng ta còn đang hoạt động còn máu nó lưu thông thì tức là chúng ta muốn sao cũng được, còn đằng này nó không lưu thông nữa, chỉ còn sức nóng giữ máu đông đặc thôi cho nên chúng ta không khéo thì bại liệt cả thân người của chúng ta.

Do vì vậy chúng ta chỉ cần pháp hướng và nương nhẹ hơi thở chúng ta mà thôi, mà thô quá thì không được, mà nhẹ quá thì tập trung gôm lại thì nó lại ngưng lại nữa thì như vậy chúng ta khó mà có thể xuất định được. Đó là những cái quan trọng. Vì vậy hôm nay quý thầy thấy rằng trong chúng ta có nhiều kinh nghiệm để giúp trên bước đường tu tập của chúng ta.

Thứ nhất là chúng ta phải nương cái hạnh độc cư như thầy Minh Tông. Thứ hai chúng ta phải nương cái hạnh của Mật Hạnh để ăn uống không phi thời, những cái này là cái quan trọng trong đạo Phật. Thứ 3 là chúng ta nương vào Chơn Huệ, là người biết xấu hổ để sửa mình từng cái lỗi nhỏ. Chúng ta phải nương vào cái người biết xấu hổ. Nhiều khi chúng ta không biết xấu hổ những cái lỗi của mình đâu. Làm rồi cứ làm hoài, làm hoài mà không thấy xấu hổ.

Cho nên chúng ta ở đây chúng ta có những gương hạnh mà để chúng ta theo đó để chúng ta đi nốt quãng đường giải thoát mà Đạo Phật đã vạch ra để giúp chúng ta thoát khỏi sanh tử luân hồi, chấm dứt sự sống chết của chúng ta. Con đường rất là cao quý mà chúng ta thực hiện cho đúng thì mới đạt được cái cao quý đó. Nếu chúng ta thực hiện không đúng thì không làm sao mà chúng ta làm được, tu tập được con đường này. Cho nên mỗi hành động mà của quý thầy tu tập được kết quả nó phải có thời gian để chứng tỏ rằng các thầy đã thực hiện được. Như Minh Tông mà chứng nghiệm được cái hạnh độc cư cũng trải qua thời gian, Thầy xác định rằng người như vậy mới có thể tu thiền định nổi. Và người giữ cái hạnh không ăn uống phi thời, giờ giấc nghiêm chỉnh mà người giữ như vậy được thì sớm muộn người đó cũng thực hiện được con đường đạo giải thoát này, đó là Mật Hạnh. Người mà biết xấu hổtừng sửa những lỗi nhỏ mọn của mình, cố gắng không vi phạm nữa, người như Chơn Huệ chắc chắn là sớm muộn cũng sẽ đạt được ở con đường này. Người mà thực hiện thiền định mà để tịnh chỉ được các hành, làm chủ được sự sống chết của mình mà gần đây nhất là đó Thiện Thuận.

Thì quý thầy đã thấy trong chúng của chúng ta có những bậc có thể gọi là xuất chúng, làm hơn các thầy khác, sống đúng các hạnh của Phật. Trong đó mỗi mỗi chúng ta xét qua các hạnh của quý thầy đều có thể tương đối nhưng mà chỉ những cái hạnh riêng, tức là đặc tính riêng của quý Thầy, có đặc tướng riêng của mỗi người. Và cái đặc tướng riêng đó mà sau khi dạy về Tứ niệm xứ thì Thầy sẽ dạy về đặc tướng riêng đó cho quý thầy thấy rất nếu có thì giờ, còn không có thì giờ thì Thầy sẽ tóm lược lại để cho nó đủ giáo án, còn nói lòng vòng thì nó rất là nhiều, nói không bao giờ hết được.

Cho nên hôm nay đến buổi giảng này Thầy muốn nhắc lại những cái gương hạnh để trong chúng chúng ta còn hai tháng mấy nữa thì chúng ta cũng sẽ rời xa Thầy, không có Thầy ở bên mà nhắc nhở. Vì có Thầy, Thầy còn nhắc nhở các con cái sai, cái đúng, Thầy còn chăm nom được cái này, cái kia. Khi mà xa Thầy chắc chắn là không còn ai nhắc nhở mình nữa, như một đứa con đã mất mẹ, như một đứa con đã mất cha lấy ai nhắc nhở mình trong khi đúng khi sai, rồi ai lo lắng mình trong khi đau, khi bệnh thì các con phải cẩn thận trong thời gian còn ngắn lắm. Cho nên cố gắng mà giữ gìn cho đúng những cái điều mà Thầy đã dạy, những lời Thầy dạy là những lời vàng ngọc để cứu các con ra khỏi cuộc đời đau khổ. Cho nên các con ghi khắc mãi ở trong tâm để cố gắng sau khi không còn Thầy cố gắng thực hiện cho đúng cách, đừng để sai. Lấy những kinh nghiệm, gương hạnh các bạn, của những người mà đã thực hiện đúng, lấy đó mà làm gương hạnh tu của mình tiếp tục ở trên con đường đời này. Không còn ai cứu mình, không còn chỗ nào nương tựa vững chắc bằng những Phật Pháp, bằng những thân và tâm của mình để cho mình lấy đó mình thực hiện con đường giải thoát mới được. Cho nên phải ráng cố gắng mà vâng lời Thầy để tự mình cứu lấy mình chứ không ai cứu mình được.

(BBT:CĐ,07B,B00:00:00)Đến đây Thầy xin chấm dứt, quý thầy nhớ kỹ là lấy gương hạnh của huynh đệ mình, Thầy nói ra đây không có nghĩa là để cho quý thầy ganh tỵ những người đó, mà hãy lấy những người đó mà làm gương hạnh của mình. Đừng nhìn qua một góc độ nào nhỏ mình cho người đó còn thế này, thế khác, mà mình hãy thấy việc làm của người ta tốt để cho mình sửa mình, còn những việc xấu của người ta thì mình nên đừng có nghĩ ngợi vì biết đâu đó là những điều mà người ta còn tu tập, người ta chưa hết, chứ không phải người ta thành Phật. Còn mình muốn thấy người bạn của mình là như một bậc Thánh, đối với Thầy còn có những cái lỗi huống hồ là những người huynh đệ của các thầy đang tu thì có những cái sơ sót mà tu chưa hết, giữ gìn chưa trọn mà thôi. Nhưng người ta đã được trước hơn mình những cái cao quý thì mình nên bắt chước những cái đẹp, những cái đúng, cái tốt. Còn những cái sai thì điều kiện người ta còn đang trên con đường tu, đừng lấy những cái sai đó mà chỉ trích người ta thế này thế khác, mà trong lúc mình từ chuyện nhỏ, chuyện lớn mình chưa làm được điều gì hết. Thì cái mà bươi móc, chỉ trích như vậy tức là mình không biết sửa mình, mà cái lòng đó là cái lòng xấu, cái lòng ganh tị. Thấy người tu được những cái đó thì mình tìm những cái lỗi nhỏ mọn của người ta mình vạch ra để cho thấy người ta sai, để cho người khác nhận ra thấy người đó Thầy nói vậy chứ người đó còn lỗi chỗ này chỗ kia. Đó là con đường người ta còn tu, tức là người ta còn lỗi chứ làm sao người ta hết được. Người ta còn chút sai thì tuần tự trên bước đường tu thì người ta sẽ sửa lần cho đến khi lậu hoặc người ta quét sạch được qua sức tu tập của người ta. Nhưng người ta đã bước được những bước mà mình chưa bước được thì mình hãy lấy những bước mà người ta đã bước đi mình làm gương cho mình, đừng có lấy cái mà người ta còn tu chưa xong mà mình cho toàn bộ người ta xấu hết.

Như các Thầy cũng thấy nhìn ngoài đời mọi người thì người thì người nào cũng có cái tốt, cái xấu chứ đâu phải toàn là người ta xấu hết đâu? Nhưng mình vơ cả nắm, mình thấy người ta có một cái xấu, mình cho người ta là người xấu hết thì không đúng. Cũng như trong quý thầy hiện giờ, chúng ta coi vậy chứ chúng ta còn là người có tốt, có xấu chứ không phải là xấu hết đâu. Do lấy cái tốt của người ta làm cái tốt cho tâm mình để làm gương tu tập cho mình, để làm cho sự sửa mình bằng những cái tốt của người khác. Rồi lần lượt người đó người ta cũng thấy được cái xấu của người khác, người đó người ta sẽ sửa chữa lại, người ta cũng sẽ trở thành người tốt hết.

Cũng như trong chúng chúng ta bây giờ, có những người mà đã phạm phải những lỗi chắc người ta không muốn điều đó đâu, không ai muốn điều đó, nhưng vì thói quen của người ta sống ở ngoài đời người ta chưa có giữ được thôi, chứ Thầy tin rằng những lời nói của Thầy là quý thầy cố gắng hết sức thực hiện. Nhưng cái duyên có khi mình muốn vậy, mình muốn giữ gìn được nhưng hoàn cảnh, đối tượng xảy ra làm chúng ta phải nói chuyện hoặc là thế này thế khác, đó là ngoài ý muốn của quý thầy chứ quý thầy đâu muốn vậy. Cái hoàn cảnh, trường hợp đó có người bị bệnh thì bắt buộc chúng ta phải giúp đỡ người đó chứ chúng ta đâu thể mà nỡ tâm mà làm ngơ được, hoặc người đó không biết máy móc mà chúng ta biết máy móc thì chúng ta giúp cho người bạn của mình. Do cái sự tiếp giao đó cũng làm cho mình động và người bạn kia động, nhưng hoàn cảnh đó làm sao chúng ta làm ngơ được.

Đó là những điều chúng ta phải xét thấy cái đúng, cái sai chứ không phải lúc nào chúng ta cũng thấy hai người nói chuyện là chúng ta cho rằng họ thích nói chuyện, không phải đâu, cái hoàn cảnh trường hợp đó làm cho họ mất độc cư trong lúc đó là tại cái duyên của họ chưa đủ, nhưng họ biết cố gắng họ khắc phục, họ giữ gìn hơn thì chắc chắn là họ sẽ độc cư như Minh Tông chẳng hạn.

Đó thì hôm nay những gì mà Thầy dạy chúng ta nhìn góc độ tốt của mọi người mà chúng ta làm gương, chúng ta tu học đừng có nhìn góc độ xấu của người mà chỉ trích người, phê phán người, điều đó thì chính chúng ta là người xấu.

Vì vậy mà hôm nay Thầy khuyên quý thầy hãy nhìn với đôi mắt tốt, đừng nhìn mọi người với đôi mắt xấu mà làm cho tâm chúng ta bất an và làm chúng ta trở thành những người xấu hơn, vì chúng ta thấy họ xấu thì tức là chúng ta sẽ nói những điều xấu của người khác ra thì lúc bấy giờ chúng ta trở thành người xấu.

Cho nên những điều xấu là khi mà mình thân tình với người đó, mình nói người đó biết nghe mình thì mình ngăn mình khuyên: Em làm như vậy hay Thầy làm như vậy là sai nên sửa lại, không khéo Thầy thấy Thầy sẽ rầy thì như vậy là mình biết thương người bạn của mình. Còn nếu mình thấy khả năng mình nói họ không nghe thì mình làm thinh, đừng nói gì hết vì nói thì người ta nghĩ rằng mình sẽ nói xấu người ta nhưng sự thật người xấu là phải nói với người khác, nói về người mình nói cho người khác biết, đó là người xấu. Còn người tốt thì người ta ngăn mình, thấy mình làm cái chuyện xấu thì người ta ngăn mình, đó là người tốt.

Trong khi các Thầy cũng đã học người bạn tốt của mình là người ngăn mình không cho mình nói hoặc không cho mình làm cái chuyện sai kỷ luật hay sai giới luật, hay những hành động không tốt thì người đó là người bạn tốt mình, nên tìm những người bạn đó để họ thẳng thắn họ chỉ bảo cho mình những cái sai để cho mình sửa thì như vậy đó là người bạn tốt của mình. Còn cái người mà thấy mình sai họ không có ngăn chặn, họ để cho mình làm sai rồi họ đi nói với người khác để cho mọi người cười chê mình thì đó là người không tốt.

Hôm nay Thầy nói như vậy để cho quý Thầy thấy được cái điều đúng, điều sai ở trong cuộc đời này mà lấy gương tốt của người khác bất kỳ, Thầy nói trong chúng ta đều là có những người tốt hết chứ không có người nào xấu. Vì mỗi người có cái tốt trong khía cạnh của họ nhưng những cái mà họ chưa biết, họ còn lầm lạc họ xấu chứ không phải là họ xấu đâu, họ sẽ là những người biết tu thì sẽ biết sửa chứ họ không phải là những người thiếu sửa đâu. Mà đạo Phật là cái đạo biết sửa mình, tu tập của đạo Phật là tu sửa chứ không phải là ngồi thiền bằng cách này, bằng cách khác gọi là giải thoát, mà chính sửa cái tâm của mình cho đến khi mình không còn lậu hoặc nữa, thanh tịnh thì mình mới tịnh chỉ được các hành. Đó là vấn đề quan trọng mà Thầy thường nhắc nhở các con rất nhiều. Tâm mà không tịnh, còn giận hờn phiền não, còn thương ghét, còn bị ham muốn cái này cái kia thì chắc chắn là quý thầy không tịnh chỉ nổi các hành trong thân, không tịnh chỉ nổi được cái hơi thở. Mà phải sắp xếp như thế nào để cho tâm mình dứt hết tất cả các duyên đó thì chắc chắn là quý thầy sẽ đạt được cái sức thiền định của Phật dạy, tức là Tứ Thánh Định, từ Sơ thiền đến Tứ thiền.

Đến đây Thầy xin chấm dứt và trở lại vấn đề học tập.

Bây giờ trở lại vấn đề học tập vừa rồi: chồng đối vợ có 5 điều mà Thầy dạy đến cái chỗ ăn mặc tùy thời.

- Bây giờ điều kiện thứ 4 thì trang sức hợp thời. Nghĩa là trong thời đại của chúng ta, cái sự trang sức cho người đàn ông như thế nào thì chúng ta phải ăn mặc, trang sức cho hợp thời đó. Nếu mà chúng ta lè phè coi như mình không cần cái sự ăn mặc cho hợp thời, trang sức cho hợp thời thì người vợ biết lo cho chồng thì rất buồn khổ. Chồng mình ăn mặc ra ngoài, cách thức trang sức thì không có hợp thời, làm cho người này chê cười chồng mình thế này thế khác. Do đó cho nên người vợ mình ấy, trang sức không hợp thời thì người chồng mà biết lo cho vợ mà thấy vợ mình lè phè như vậy, thời đại này mà bà ta ăn trầu tếch toác hoặc thế này thế kia không có như bà già ngày xưa thì nó làm cho người chồng thấy khổ tâm.

Do vậy khi mà người chồng khuyên người vợ như thế này, nghĩa là không bắt buộc người vợ mình phải trang điểm cho thật đẹp mà phải hợp thời trang của nó, rồi trang sức cũng cho hợp cái thời đó, đừng quá lòe loẹt như các cô gái trong thời điểm này, thái quá thì cũng không được mà không có nên lè phè, không chịu trang sức, tèm hèm ấy thì người chồng lần lần sẽ xa vợ và đối xử nhau nó cũng nhạt nhẽo đi. Cho nên người chồng biết lo cho vợ mà người vợ không chịu nghe thì rất là khó.

- Thứ 5 là giao phó việc nhà.Người chồng phải tin tưởng vợ mình, giao phó tiền bạc hoặc giao phó việc nhà. Khi đi xa thì tin tưởng vợ mình giao phó. Thầy nói thế này, ở đây là Thầy thấy có Chánh Đức là có người vợ rất tin tưởng, cho nên khi vào đây giao phó hết cái sự buôn bán, nhà cửa này kia cho vợ rồi yên tâm vào đây tu tập 3 tháng, rồi 5 tháng vẫn an nhiên mà không có thấy bận tâm lo lắng gì hết là vì tin tưởng vợ mình đảm đương được cái điều kiện đó. Và mình giao phó như vậy vợ mình mới đem hết khả năng của nó ra mà làm tròn bổn phận khi mà chồng vắng mặt.

Người chồng mà tin tưởng vợ mà giao phó như vậy thì người vợ rất là sung sướng, còn cái gì mình cũng quản lý, cái gì mình cũng làm hết, sợ vợ mình làm hư, làm hao, làm này kia thì tất cả những cái này người vợ thấy mình sống như là một người đầy tớ, không có quyền hạn gì trong nhà hết thì bà ta cũng rất buồn khổ, như vậy thì gia đình không hạnh phúc.

Cho nên 5 điều đức Phật dạy chồng đối với vợ thì rất là cụ thể và rõ ràng để tạo hạnh phúc sống cho chính mình. Và vì vậy mà sống ở trong thập thiện, 10 điều lành mà Phật đã dạy mà chúng ta còn biết những cách thức lo lắng, chăm sóc cho nhau. Chứ nếu chúng ta học 10 thập thiện không, mà chúng ta không học những cách thức đối xử nhau như chồng đối với vợ thì phải như thế nào? Chúng ta không học thì chắc chắn chúng ta không biết, nhưng chúng ta đã học thì chúng ta biết. Nhưng có những người không học mà họ đã làm được như trước đây chúng ta thấy Chánh Đức chưa học mà đã làm được cái chuyện đó, đã giao phó việc nhà cho vợ con. Thì các con thấy rõ ràng trong chúng ta cũng có thấy được những điều Phật dạy rất thực tế và cụ thể vì vậy hạnh phúc gia đình rất là đầm ấm.

Do sự hạnh phúc gia đình đó mà nếu người vợ hiểu hơn một chút nữa thì Chánh Đức sẽ tu hành rất tốt. Đừng có thấy gia đình của mình, chồng mình đã lo lắng cho mình như thế này thế kia, nghĩa là ông đi mất rồi thì chắc chắn là tui sẽ không còn người nào mà lo cho tui nữa, thì chắc chắn tui buồn khổ vô cùng, không có người chồng nào mà xứng đáng như là người chồng hiện giờ, giao phó cho vợ, rồi biết chăm sóc từ cái ăn mặc, từ cái trang sức, nhưng luôn luôn lúc nào cũng không cười cợt với vợ con bằng cách là dễ duôi. Phật dạy đối với người chồng là phải luôn luôn có cái sự nghiêm nghị với vợ con, đĩnh đạc, ăn nói tề chỉnh, vợ nó mới phục mình và kính trọng người chồng, còn không khéo thì nó cũng sẽ không kính trọng. Lấy cái lễ mà đối với nhau, thì ở đây Phật dạy Thầy thấy 5 cái điều này làm cho hạnh phúc gia đình ngày càng tươi đẹp và an ổn nhất.

Bây giờ đến cái phần mà vợ đối với chồng có 5 điều.Hồi nãy là chồng đối với vợ, còn bây giờ thì vợ đối với chồng. Vậy 5 điều như thế nào?

Người vợ mà được giao phó, được chồng chăm sóc từ cái ăn mặc, cái trang sức cho hợp thời trang, lấy cái lễ mà đối với vợ mình cho đàng hoàng thì người vợ phải có 5 điều kiện thì người chồng mới đối xử được. Còn người vợ mà không có 5 điều kiện này thì chắc chắn người chồng không thể nào đối xử như những điều ở trên được.

- Một: Người vợ phải dậy trước chồng.

- Hai: Phải ngủ sau chồng.Nghĩa là người phải lo lắng để chồng mình làm việc này kia để cho ông ta ngủ trước mình, phải dọn dẹp ở trong nhà đâu ra đó hết rồi mình mới đi ngủ. Mà thức dậy thì phải dậy trước để lo nước nôi hoặc là nấu cái này cái kia để cho chồng mình dậy có thực phẩm điểm tâm hay như thế nào, thì người vợ phải dậy trước và ngủ thì ngủ sau. Ngủ sau như vậy để làm gì? Ông chồng đi làm về mệt quá ông bật lưng ở trên giường ông ngủ mình, mùng màn gì ông cũng không xả xuống thì mình ngủ sau mới thấy được điều đó, chứ ngủ trước làm sao thấy được, do đó mình ngủ sau mình buông màn cho chồng. Thì như vậy đức Phật dạy chúng ta thấy rõ ràng từ cái hành động của người vợ mà đối với chồng như vậy làm sao người chồng không lo cho vợ mình bằng mọi cách.

- Ba: Nói lời hòa nhã.Luôn luôn người vợ không cộc cằn với chồng, luôn dùng lời hòa nhã đối với chồng, thì như vậy làm sao mà ông chồng không thương vợ mình.

- Bốn: Kính nhường.Luôn luôn kính nhường chồng mình. Chồng mình có ý kiến này, ý kiến kia thì mình nhẹ nhàng góp nhặt chứ không có dùng ý kiến của mình hoặc là cái sự học hỏi của mình lanh lợi, rồi mình lấn lướt chồng mình, chống trái lại thế này thế khác. Cho nên mình luôn luôn kính nhường chồng mình bằng ý. Như thí dụ như chồng mình muốn dời dọn ở trong nhà, cái bàn này đặt chỗ này, cái ghế kia đặt chỗ kia thì mình cũng nên kính nhường cái ý kiến đó để cho vợ chồng hòa hợp, mặc dù nó có trái với cái ý của mình.

- Cho nên điều thứ 5 thì Phật dạy phải tùy thuận, mình phải tùy thuận mọi ý đó. Cho nên kính nhường rồi còn phải tùy thuận. Nếu mình tùy thuận mà không kính nhường thì trong lòng của mình không an đâu. Cho nên mình kính nhường, chồng có ý gì thì mình nhường ý đó cho chồng để chồng mình vui vẻ. Và đồng thời phải tùy thuận để tâm mình nó xả, để nó không bị ý kiến của mình mà trói buộc, nó làm cho mình bất an. Cho nên cái thứ 4 là mình kính nhường, cái thứ 5 là tùy thuận.

Cái thứ 6,ở đây có 6 điều chứ không phải 5 điều, Thầy nói lầm, có 6 điều. Vợ đối với chồng có 6 điều mà chồng đối với vợ có 5 điều, các con ghi lại.

- Sáu là sớm nhận lãnh ý của chồng.Nghĩa là chồng giao mình cái gì đó thì mình nhận lãnh cái ý đó mình làm, không có sai ý chồng. Nghĩa là chồng bảo bữa nay phải làm cái gì đó thì mình nhận lãnh cái ý đó của chồng mình làm, chứ không từ chối bằng cách này, bằng cách khác. Ví dụ như Chánh Đức vào đây thì người bạn đời của mình nhận lãnh những cái việc buôn bán, hoặc nhà cửa, hoặc coi sóc cho con cái thì như vậy đó là nhận lãnh cái ý của chồng.

Như vậy Phật đã dạy chúng ta thấy nếu một người vợ mà đối với chồng đúng 6 điều này thì gia đình đó rất là hạnh phúc. Như vậy chúng ta phải nhớ những lời dạy này để mà giữ gìn cái hạnh phúc gia đình của mình, để cho chúng ta thực hiện 10 điều lành mà tránh xa 10 điều ác mới được. Còn nếu trong nhà mà nó không kính nhường, không tùy thuận, không nói lời hòa nhã với nhau thì Thập Thiện chúng ta có học nó cũng chẳng qua là học để mà chơi chứ không thể thực hiện được; học để mà nghe cho vui chứ khhông thể nào mà thực hiện được Thập Thiện vì chúng ta có những cách thức đối xử với nhau, sống với nhau thì chúng ta mới áp dụng được thập thiện. Nếu mà chúng ta sống mà không đối xử với nhau tốt như vậy thì Thập Thiện chẳng qua là để mà trang trí cho thêm tủ kinh sách của mình chứ chẳng ích lợi gì hết.

4. Quan hệ với bà con

Đến đây là cái phần có 5 điều thân kính đối với bà con.

Con người chúng ta sinh ra thì có gia đình, có vợ, có con rồi có chồng, có con thì xung quanh chúng ta có những bà con chứ đâu phải không có bà con. Thì những bà con đó đối xử như thế nào? Thì ở đây Phật dạy chúng ta cách thức đối xử. Có 5 điều mà chúng ta đối xử với bà con.

- Thứ nhất là giúp đỡ tiền bạc cho những bà con nghèo, túng thiếu.Nhưng giúp đỡ những bà con đó không có nghĩa là chúng ta cho, chúng ta giúp họ rồi họ lấy họ làm họ không trả lại mình, như vậy không có nghĩa là giúp đỡ, cái nghĩa đó là cho họ chứ không phải là giúp đỡ. Còn giúp đỡ là giúp cho họ, rồi họ làm ăn họ trả lại cái vốn của mình chứ không lấy lời một đồng xu cắc nào hết gọi là giúp đỡ. Còn nếu chúng ta lấy lời thì không được gọi là giúp đỡ mà là cho vay, nó khác đi rồi. Cho nên phải hiểu, cho là người ta không trả lại mình, giúp đỡ thì người ta trả lại mình. Còn cho vay thì người ta trả lại cái vốn của mình và cái lời nữa thì gọi là cho vay. Còn ở đây giúp đỡ tiền bạc tức là cho người đó rồi người đó giúp đỡ cho những người thân trong họ của mình rồi họ làm ăn có, họ trả lại cái vốn đó cho mình, một năm hai năm hay 5 năm, 10 năm, tùy theo trường hợp họ làm có họ trả, chứ chúng ta không vội vàng mà đòi gấp, như vậy là giúp đỡ dòng họ của mình.

- Hai là nói lời điều hòa.Tức là trong thân tộc của mình có những sự xích mích nhau, có điều này thế kia thì mình dùng lời ôn hòa, điều hòa làm cho thân tộc vui mừng, vui vẻ mà không có sự chống trái nhau, không có sự hiềm khích nhau. Cái thứ 2 này là dùng lời nói ôn hòa, nhã nhặn đối với nhau, điều hòa với nhau chứ không để sự xích mích với nhau.

- Ba: Làm việc lợi ích. Nghĩa là mình khuyến khích, cũng như là mình góp ý cho người khác hoặc là mình chỉ cho họ cách thức để cho họ làm cho có lợi ích cho họ. Cho nên cái thứ 3 này là chúng ta góp ý, hoặc là chúng ta chỉ bảo những điều kiện làm, hoặc là chúng ta hướng dẫn cho họ có những nghề nghiệp để họ làm họ sống trong thân tộc của mình không có người thất nghiệp, không có người vô nghề nghiệp cho nên họ không đói khổ. Hoặc là chúng ta giới thiệu cho họ có những công ăn việc làm trong cơ xưởng này hoặc nhà máy kia, đó là làm cho họ có những nghề nghiệp để cho họ sống mà không đói khổ.

- Bốn: Chung làm chung hưởng.Nghĩa là có khi chúng ta thấy cái người này họ không có vốn mà mình có vốn, mình biết bây giờ mình sẽ mở một cái hiệu buôn hoặc là một cái nhà máy thì mình mời người bà con của mình đến cùng nhau làm, làm không có nghĩa là mình trả tiền công họ sòng phẳng tiền công không mà mình thấy công lao của bà con mình làm chung nhau có cái lợi thì mình thưởng họ, hoặc là mình chia cho họ có số để mà sống dư giả, chứ không nên mình cướp lấy mồ hôi nước mắt của người. Cho nên ở đây Phật dạy: Chung làm chung hưởng, nghĩa là cùng nhau làm thì cùng hưởng với nhau chứ đừng đối xử người bà con mình như một người lao công, một người công nhân làm cho xưởng chỉ biết ăn lương mà thôi. Ở đây chúng ta đối xử với người bà con, ví dụ chúng ta làm giám đốc mà người đó làm những việc gì đó, thỉ chúng ta thấy cái lợi của công ty này của mình mà có lợi nhiều thì mình chia cho bà con của mình, cho họ khá hơn một chút chứ không phải nội có tiền lương không, giúp đỡ họ thêm để cho đời sống của họ không còn chật vật với số lương quá ít ỏi.

- Năm: Không hề khinh dễ.Tức là trong dòng họ của mình, dù cái người ngu dốt, dù cái người có điên khùng, dù cái người như thế nào thì trong dòng họ mình thì đừng nên khinh, đừng nên khinh bà con của mình vì bàn tay chúng ta cũng có ngón dài, ngón ngắn. Trong thân tộc của chúng ta cũng có người vậy, kẻ khác, người thì say rượu, người thì bài bạc, chúng ta khuyên được thì chúng ta khuyên giúp họ chứ chúng ta đừng khinh dễ họ. Nhiều khi mình lấy dòng họ của mình ra nói: Anh của chú tôi, hay anh của bác tôi, hay em của chú tôi thì làm cái điều này, điều kia, tầm bậy tầm bạ, nói ra người ta cười chê cho trong dòng họ mình, chẳng có ích lợi gì hết.

Cho nên mình nói như vậy là mình khinh người đó lắm, mình khinh người bà con mình lắm, mình mới đem ra mình nói người này, người kia cho nên mình không nên làm điều đó, cho nên mình không nên khinh dễ người nào hết mà mình nên thương họ, mình nên thương dòng họ của mình hơn. Có những cái mà họ chưa hiểu cho nên họ cũng có làm những cái phiền muộn ở trong lòng thì mình nên thương họ, chứ đừng thấy họ như vậy rồi mình khinh dễ họ như thế này, thế khác. Cho nên ở đây Phật dạy chúng ta đối xử những người thân của chúng ta tạo cho chúng ta có một cái niềm sống đoàn kết trong thân tộc của mình mà không có sự chia rẽ trong đó.

Toàn bộ 5 điều này nó đem lại cho gia tộc chúng ta được an vui, được hạnh phúc, trong dòng họ biết thương nhau, biết chia sẻ nhau từng chút, từng chút.

Về phần bà con cũng đối xử lại với mình và đối với những người trong bà con như thế nào?

- Thứ nhất là hộ vệ khiến cho không phóng dật.Nghĩa là ở trong dòng họ của mình có người nào ham chơi hoặc phóng dật thì mình luôn tìm mọi cách mình khuyên lơn họ đừng có nên chơi bời, đừng có nên phóng dật mà hãy lo làm ăn, đừng có ham đi chơi, mà phải siêng năng làm ăn để cho cuộc sống nó có đạo đức hơn. Còn mình phóng dật chạy theo, đua đòi theo thế gian rồi tiêu phí tài sản trong nhà lần lượt rồi nghèo đói, cho nên người bà con của mình thấy người ta siêng năng làm thì mình khích lệ người ta làm, thấy người ta đi chơi hoang phí thì mình nên khuyên người ta, giúp đỡ cho người ta để cho người ta trở về con đường chính. Trừ ra mình khuyên mà họ không nghe thì mình đành chịu. Cho nên mình không hộ vệ họ khiến cho họ đừng phóng dật.

- Hộ vệ về sự phóng dật,nghĩa là người này họ đã ham mê cờ bạc, hoặc là họ phóng dật theo khiêu vũ, họ thích đàn ca xướng hát thì do đó khi mà họ đi như vậy thì sợ khi họ say mê sự phóng dật đó thì mình sợ có người khác ganh ghét. Có thể khi đánh bài mà thắng thì người ta có thể giết hại người bà con của mình, cho nên mình thấy vậy mình theo sát một bên để mình phòng hộ cho người này để họ thoát khỏi sự hiểm nghèo đó, gọi là phòng hộ về sự phóng dật. Người đó phóng dật, làm cái chuyện gì đó mà mình khuyên họ chưa được, do đó mình phải phòng hộ, giúp đỡ cho họ vượt qua những cái khó khăn, cái nguy hiểm của họ sắp xảy ra, vì những người phóng dật là những người dễ bị người khác đánh đập, dễ bị người khác uy hiếp, cho nên mình tìm cách để mình hỗ trợ họ, để cho họ thoát ra những điều kiện mà họ đang phóng dật.

Hộ vệ cho họ xong như vậy thì chúng ta mới trở về cái phần 1 là khuyên họ, khuyến khích họ đừng nên phóng dật như vậy, vì phóng dật nó xảy ra khổ sợ như vậy.

Đó là người bà con biết mình là người tốt mà hay giúp đỡ họ mà mình có say mê bài bạc thì người bà con đó thường cảnh giác, đề phòng để giúp đỡ người tốt là người bà con tốt, cũng như mình giúp đỡ người bà con rồi người bà con biết mình là người giúp đỡ tốt: Anh này làm ăn rất tốt, lương thiện nhưng vì có tiền có bạc mình mở ra công xưởng này hay cái nhà máy kia rồi mình sanh tâm phóng dật. Do đó người bà con đó được mình giúp đỡ, bây giờ họ sợ người giúp đỡ mình phóng dật vậy thì sẽ bị du đáng nó đánh hoặc nó cướp hoặc nó giết cho nên mình luôn luôn hộ vệ và khuyên giúp cái người này để cho người này đừng phóng dật nữa gọi là hộ vệ về sự phóng dật.

- Ba: Khuyên răn nhau lúc ở chỗ không người, nghĩa là chỗ vắng người.Nghĩa là khi người bà con của mình từng giúp mình mà bây giờ anh này đang làm việc ở chỗ nào vắng hoặc đi ngang qua cái truông nào vắng thì mình khuyên rằng đừng nên đi ở chỗ đó, anh đi ở chỗ đó là nguy hiểm vì nếu đi thì phải có em hoặc có ai nữa hoặc là anh em mình, phải hai-ba người kìa thì anh đi qua chỗ đó anh mới yên tâm chứ còn anh đi một mình không được. Đó là những lời khuyên những chỗ không người sẽ xảy ra cho người bà con của mình. Đó là người được mình giúp đỡ họ thì người đó phải có những hành động là giúp đỡ lại người đã giúp đỡ mình, cho nên tình em trong dòng họ nó rất thắm thiết. Qua những lời mà Phật dạy này thầy thấy nếu mình đối xử được như vậy thì là thiên đàng chứ không phải địa ngục nữa.

- Bốn: Thường khen ngợi nhau.Mình thường đem cái lời khen ngợi không có nghĩa là mình khen ngợi bằng cách nịnh bợ mà thấy việc làm của người này cũng như người kia mà tốt thì mình khen ngợi và mình thưởng quà tặng để giúp cho cái sự tốt đó càng ngày càng tốt hơn, chứ không phải mình khen để mình nịnh bợ. Khi người ta làm sai, khi người ta bài bạc cũng khen không ngăn cản, cái đó là cái nịnh bợ và mình chỉ những điều phóng dật cho người mà bạn mình từng giúp mình để chạy theo phóng dật thì đó là mình không có hộ vệ phóng dật cho người bạn mình, không có ngăn cản sự phóng dật đó. Thường thường mình khen nhau là khen bằng cách mình thấy thật sự tốt, đúng thì mình khen với nhau để mình sách tấn và mình khích lệ trên bước đường làm ăn cũng như trên bước đường đạo đức, tu học như vậy. Cũng như quý Thầy bây giờ nghe Thầy nói Minh Tông, Mật Hạnh, Chơn Huệ hoặc là Thiện Thuận mà quý Thầy thấy: ờ những người này tu thấy có đúng, Thầy nói những điều này mình nhận xét những vị này ở khía cạnh này rất là đúng đắn. Vì vậy mình khen các vị đó, những người mà tu tập như vậy thì rất là quý, phải chi mình cố gắng mình được như vậy thì mình cũng được tốt, mình khen chứ không phải là mình chê đâu.

Đó là những cái mà mình phải học hiểu để mình biết lúc nào mình dùng cái lời khen của mình cho đúng lúc và đúng cách.

5. Quan hệ giữa chủ và người làm

Bây giờ về cái phần mà chủ đối với tôi tớ,Phật cũng dạy chúng ta thấy biết rõ 5 điều kiện mà người chủ đối với tôi tớ.

- Một: Tùy khả năng mà sai khiến.Mình biết người tôi tớ trong nhà của mình, làm công cho mình, khả năng họ tới mức độ nào đó để mình sai khiến, đừng có sai khiến quá cái khả năng người ta làm không được, làm sai, hư rồi chừng đó mình đánh đập chửi người ta thì rất tội. Mình phải tùy khả năng của họ mình sai họ làm thì chắc chắn mọi công việc đều là tốt đẹp, cho nên nó không làm cho mình trở thành hung ác. Tức là mình sai người ta quá khả năng người ta làm không tròn nhiệm vụ của người ta, rồi lúc bấy giờ trở thành những khẩu nghiệp của mình trở thành hung ác, mình chửi mắng hoặc là mình sài phí thậm tệ người ta, do cái chỗ đó mà mình không giữ được thập thiện, cho nên mình tùy khả năng người ta mình giao cho họ nhiệm vụ họ làm, với khả năng họ làm được thì họ sẽ làm tốt công việc. Do đó mình không còn mắng chửi họ, không còn trách móc họ, cho nên mình không có lời ác. Như vậy thì quý thầy đã thấy rằng, ứng dụng trong thập thiện qua những điều mà Phật dạy từng chút, từng chút ở trong cuộc sống hàng ngày không chung đụng từ chủ đối với tôi tớ rồi tôi tớ đối với chủ như thế nào để mà chúng ta hiểu biết cho rõ ràng. Từ đó chúng ta mới áp dụng vào thập thiện nó mới đúng đắn, chứ còn nếu không khéo chúng ta khó mà áp dụng được Thập Thiện.

- Hai: Tùy thời cho ăn uống.Nghĩa là chúng ta tùy cái thời mà cho ăn uống, tại sao? Bây giờ người đó làm công việc đó nó nặng nhọc quá, cái thời gian này phải vác cây, khiêng đá này kia thì phải cho họ ăn uống nhiều hơn một chút. Còn bình thường họ làm những công việc nhẹ nhàng như quét sân hay dọn cỏ thì mình cũng tùy cái lúc đó mình cho họ ăn uống đúng với tiêu chuẩn của họ. Như vậy Thầy thấy rằng ở đây Phật dạy chúng ta từ cái chỗ đối xử với tôi tớ, từ cái cho ăn. Có khi mà chúng ta bắt tôi tớ làm quá nhiều mà cho ăn quá ít, cái đó là không đúng. Cho nên ở đây Phật dạy chúng ta tùy thời mà cho ăn uống.

Người ta làm nặng thì phải cho ăn uống nhiều, hoặc là uống thêm sữa hoặc là nước chanh đường hoặc là nước ngọt vì người ta đã tiêu phí nhiều ca-lo trong người của người ta mà do công việc làm nặng nhọc, vì vậy mà mình phải bồi dưỡng thêm cho người ta những cái chất để cho người ta phục hồi lại sức khỏe của người ta. Nhiều người có tôi tớ bắt làm thôi đủ thứ mà cho ăn kể như là, kham khổ rất là kham khổ, nhưng vì nghèo phải đi làm tôi tớ người ta thì đành chịu. Nhưng mà người chủ họ biết đối xử với tôi tớ như vậy thì tôi tớ chắc là kính trọng ông chủ vô cùng.

- Ba: Tùy thời mà thưởng công.Nếu mà ngày đó người ta làm công việc nặng nhọc nhiều, ví dụ như người ta làm cái ngày hôm đó, công lao của người ta làm nặng nhọc mà mình trả cho người ta như ngày làm thường, ví dụ như Thầy ở đây Thầy nhờ một vài người đến đây phụ với Thầy rẫy cỏ, công lao rẫy cỏ hàng ngày ví dụ: 20.000đ/ngày thôi và đồng thời hôm nay Thầy lại nhờ họ phải đánh gốc mấy gốc cây hoặc đào đất đập nền nhà hoặc nền chùa nào đó mà công lao của họ đào miếng đất thì nặng hơn rẫy cỏ. Do vì xét thấy những việc làm nặng nhọc thì chúng ta không không phải trả họ 20.000 mà phải trả họ 25.000 hay 30.000 để xứng với công họ làm, còn họ rẫy cỏ mình chỉ trả họ 20.000 mà thôi vì cái rẫy cỏ nó nhẹ. Và đồng thời khi mà họ làm nặng như vậy đó thì chúng ta có thể bồi dưỡng họ thêm những thuốc bổ, hoặc là cho ăn nhiều hơn bằng cách cho ăn chất ngọt nhiều hơn vì họ phải tiêu phí nhiều ca-lo ở trong người của họ, mồ hôi họ ra rất nhiều vì họ làm nặng.

Cho nên Phật dạy chúng ta tùy thời mà thưởng công, tức là chúng ta đừng có lấy cái giá nhất định nào đó mà bắt người ta làm rồi không nghĩ tới công lao nặng nhọc của họ. Thay vì người ta làm mình có một ngày mà sức người ta phải phí một ngày rưỡi hoặc 2 ngày trong đó. Cho nên mình phải xét thấy mà vì vậy người chủ mà đối với tôi tớ, đối với những người làm công của mình đã như vậy thì chắc khi muốn làm gì nói một tiếng nói mọi người họ sẽ đến làm không mà không bao giờ phải khó khăn đi tìm người. Ở đây Phật dạy thật là tỉ mỉ.

- Bốn:Khi những người tôi tớ của mình, những người làm công của mình lỡ họ bị bệnh đau thì mình hãy thuốc thang cho họ, vì số tiền họ làm hàng ngày thì họ đủ nuôi sống gia đình họ, nhiều khi họ bệnh đau họ không có tiền thang thuốc. Do đó khi mà họ làm việc với mình, họ là tôi tớ trong nhà mình, khi bệnh đau mình lo thang thuốc cũng như là những người thân của mình trong gia đình, như cha mẹ mình vậy, hãy lo lắng thuốc thang cho đầy đủ vì mọi người ai cũng sợ bệnh tật mà trong khi họ nghèo khổ, họ đến làm tôi tớ mình thì chắc chắn mình phải có bổn phận chăm sóc họ như chăm sóc đứa con của mình, mình thương yêu họ cũng như thương yêu đứa con của mình. Cho nên khi thấy họ nhức đầu sổ mũi, nóng lạnh thì mình mau mau lo thuốc thang, đau nặng thì chở đi nhà thương chữa bệnh, chứ đừng thấy đau năng rồi thôi cho họ về nghỉ đi, về đó rồi họ vừa là bệnh đau mà vừa đi nằm nhà thương mà tiền thang thuốc không có. Vì vậy cho nên mình hãy cung cấp cho họ tiền bạc hoặc là mọi thứ để khi họ đến nằm nhà thương trị những bệnh nặng. Như vậy là khi bệnh thì lo thang thuốc cho họ, ở đây đức Phật dạy như vậy, thì đó là một lòng thương của chúng ta đối với những người tôi tớ trong nhà của mình, cũng như những người làm công của mình.

- Năm: Để cho tôi tớ có thì giờ ngủ nghỉ.Nhiều khi chúng ta có tôi tớ chúng ta sai nó thôi làm đủ thứ còn vợ con của mình thì ngủ lu bù, không có nghĩ ngợi gì hết, không có lo gì hết mà tôi tớ thì bắt làm cho thật nhiều thì như vậy là không tốt. Ở đây Phật nói: ờ có giờ nào cho tôi tớ mình nghỉ ngơi cho hẳn hỏi, chứ không được bắt nó làm quá sức của nó, không cho nó nghỉ thì rất tội.

Đó là 5 điều mà chủ đối với tôi tớ, là phải thấy được 5 cái điều đối xử này với những người mà thấp hơn mình, nghèo hơn mình, khổ hơn mình mà mình đối xử với họ như vậy thì chắc chắn là như mình đối xử với con mình trong gia đình rồi, không còn là tôi tớ nữa. Qua 5 cái điều này Thầy thấy rất rõ Phật dạy chúng ta đối xử với tôi tớ cũng như đối xử với người con của mình chứ không phải đối với người xa lạ nữa.

Về phần tôi tớ thì lấy 5 điều đối xử với chủ, nghĩa là phần tôi tớ phải đối xử với chủ như thế nào? Chủ đã đối như vậy rồi thì nhiều khi tôi tớ thấy chủ mình đã lo như vậy rồi thì sanh ra lười biếng không chịu làm đâu. Ăn rồi ngủ, ngủ rồi đi chơi chứ không bao giờ làm đâu thì điều đó không đúng, cho nên ở đây tôi tớ phải lấy 5 cái điều mà đối xử với chủ mình.

- Người tôi tớ thì phải dậy sớm,chứ không phải thấy chủ mình đối xử tốt với mình như vậy, tới trưa trờ trưa trật mới dậy thì không được, phải dậy sớm lo những công việc mà hàng ngày chủ giao cho mình, mình phải lo dậy sớm để làm cho hết những công việc.

- Hai: Làm việc phải cẩn thận.Nghĩa là đâu phải ra đó, việc gì nó phải làm cho cẩn thận việc nấy, không khéo lụp chụp rồi nó bể đồ hoặc là hư hao cái này kia của chủ, cho nên làm việc phải cẩn thận.

- Ba là của không cho thì không lấy.Nghĩa là mình ở trong nhà của chủ không được ăn cắp đồ của chủ, hoặc tiền hoặc vật dụng khi mình muốn cái gì đó mình lén lấy, thì cái điều đó không được. Chừng nào chủ mình cho thì mình lấy mà không cho thì không lấy. Người tôi tớ phải đối xử với chủ như vậy, coi tiền bạc của chủ như là của mình, phải bảo vệ giữ gìn, không được trộm lấy của chủ.

- Bốn làm việc có thứ tự.Nghĩa là làm cái việc nào trước, việc nào sau, sắp xếp đâu ra đó, ngăn nắp hẳn hoi đàng hoàng. Trong nhà chỗ nào cái gì, cái gì thì đặt ngay thứ tự của nó, không được làm nó rối trật tự. Chẳng hạn như bây giờ người ta đặt cái bộ sa lông như vậy, cái mình quét dọn mình đưa bên đây, đưa bên kia, mình không sắp xếp lại thứ tự, khi có khách đến thì bàn ghế nó ngổn ngang trong phòng thì như vậy là thiếu thứ tự, thiếu ngăn nắp. Cho nên làm việc gì người tôi tớ phải có ngăn nắp, sắp xếp lại nó đâu ra đó, thẳng, chứ không được mà bừa bãi, không được lộn xộn, đồ đạc không được thiếu trật tự ở trong nhà.

- Năm: Thường phải khen ngợi danh đức của chủ. Chủ mà đối xử với mình như vậy thì mình phải ca ngợi cái đức của người chủ. Người chủ tốt quá, đối với người tôi tớ trong nhà mà xem như con, như người thân của mình ở trong nhà. Qua 5 cái điều mà người chủ đối với tôi tớ thì chúng ta thấy rằng quá tốt, không thể nào mà tưởng tượng được. Vì vậy cho nên chúng ta là người tôi tớ lấy những danh đức, cái đức tốt của ông chủ mình thường khen ngợi với người này, khen ngợi với người khác, chủ tôi là người rất là nhân đức, đối xử với tôi như con ở trong nhà, luôn lúc nào cũng xem là một đứa con mà không bao giờ mà bạc đãi chúng tôi một cái gì hết. Đó là mình khen ngợi danh đức ông chủ.

6. Quan hệ giữa người Phật tử và bậc tu hành, hiền đức

Người Phật tử đối với những bậc tu hành, hiền đức có 5 điều.

Nghĩa là người Phật tử mà đối với những bậc tu hành, nghĩa là mình không phải là đệ tử của vị Thầy đó, nhưng mà mình đối xử với những bậc tu hành, hiền đức, ví dụ như bây giờ HT Tâm Tịnh ở ngoài Hà Nội, HT có những đức tính hiền lành, những đức nhẫn nhục, những đức tu hành, những đức giới luật, do đó mọi người Phật tử không phải là đệ tử của HT nhưng vẫn là phải có sự đối xử với HT cho đúng cách. Cho nên Phật dạy: Người Phật tử phải đối với những bậc hiền lành, những bậc đức giới, những bậc thiền đức thì phải đối họ như thế nào?

- Một: Thân luôn luôn, cái hành động của thân luôn luôn đến các vị đó thì luôn luôn phải từ thiện.Nghĩa là thân chúng ta không được làm động các vị đó, làm ồn náo ở nơi các vị đó ở, mà chúng ta phải làm cho nó nhẹ nhàng, êm ái, luôn lúc nào cũng có lòng biết thương, biết kính trọng các vị đó.

- Hai: Phật dạy miệng nói từ thiện đối với những vị hiền đức, thiền đức.Như vậy thì chúng ta phải ăn nói với những vị đó lời lẽ nhẹ nhàng và không được làm động trong chỗ các ngài ở, nên gọi là lời nói từ thiện.

- Ba:Ý nghĩ thiện. Ví dụ như HT có giới đức rất là nghiêm túc, HT có những cái thiền đức rất là sâu thì chúng ta nhìn thấy HT có những cái bệnh đau, khó khăn hoặc là nan y đi thì chúng ta không lấy những cái đó mà chúng ta nghĩ rằng HT như thế này, thế khác mà chúng ta hãy nghĩ HT là một người kiếp trước đang có những hành vi nào mà bất thiện cho nên kiếp này HT tu hành, HT phải trả nghiệp đó chứ không phải HT làm ác một điều gì để trả nghiệp bệnh đau này.

Cho nên ý nghĩ chúng ta là nghĩ thiện, HT là một người đáng kính nhưng HT mang thân bệnh là do tiền kiếp của HT phải chịu trả cái nhân quả, không biết chừng vì HT do trên bước đường độ chúng sanh mà HT trải qua những điều ác để mà độ người, để cho người thoát khỏi thì HT hôm nay cũng phải lãnh lấy những cái điều đó. Ví dụ như trên một chiếc đò qua sông thì trong tiền kiếp của HT có gặp một bọn cướp ở trên sông, nó sẽ bắt mọi người, giết hoặc cướp hết tài sản thì lúc bấy giờ HT vì muốn phải bảo vệ một số người trên cái đò này thì HT phải ra tay để giết tên này và khi giết tên này, mà khi giết tên này là vì mọi người cho nên HT cũng phải thọ lấy cái thân của mình một hậu kiếp sau, để rồi nằm trên giường bệnh trả những cái đau đớn khi mà mình đã đánh và giết tên cướp này. Thì luật nhân quả khi mà giết người thì không thể nào thoát khỏi sự đau khổ này. Mặc dù mình làm thiện, tức là mình sẽ hưởng được những phước thiện của nó. Ví dụ như những người ở trên thuyền này đã bảo vệ được tài sản, của cải không mất và sinh mạng họ không mất thì kiếp sau họ sẽ trở thành những người đệ tử thân tín, luôn luôn cung cấp cho HT tất cả cuộc sống đầy đủ, thì đó là những nhân thiện thì HT phải thọ hưởng, mà cái nhân ác thì HT cũng phải chịu đau đớn. Do đó chúng ta đừng thấy HT bị bệnh đau mà cho rằng HT làm điều ác, điều này kia, trước mặt chúng ta thấy HT giữ gìn giới rất nghiêm túc, thiền định rất sâu, mà HT vẫn yên vui trong cơn bệnh của mình, không thấy có cái gì thay đổi, chúng ta đừng lấy cái bệnh của HT mà nêu lên những điều xấu của HT thì như vậy chúng ta không có những ý nghĩ xấu không tốt, không thiện.

Do những điều mà Phật dạy như vậy để chúng ta đừng xét qua một hành động nhỏ hoặc một sự kiện xảy ra của một vị nào đó, một vị giới đức nào đó mà chúng ta đánh giá họ một cách lầm lạc làm cho lòng cung kính của chúng ta không giữ trọn được, nó thiếu sự cung kính đó, nó làm cho chúng ta mất niềm tin đối với những bậc thiền đức đó là chính chúng ta có ý nghĩ đến điều ác của người mà làm chúng ta không được nương theo những cái đức hạnh trong hiện tại của người, mà chính cái hiện tại của người có những đức hạnh đó để giúp chúng ta tu tập trên con đường của đạo, làm chúng ta được giải thoát. Mà trái lại chúng ta nghĩ quấy một điều là những hành động đức hạnh của vị đó sẽ tiêu tan trong đầu óc của chúng ta. Cho nên đức Phật dạy cái phần thứ 3 này là ý nghĩ phải thiện, nghĩa là luôn luôn chúngta lúc nào cũng nghĩ thiện đến những bậc thiền đức này, chứ không được nghĩ ác đến những bậc thiền đức này.

- Bốn: Đúng thời cúng dường.Ở đây đức Phật dạy những bậc thiền đức đó không phải lúc nào chúng ta đem cúng dường là được hết đâu, phải đúng thời. Bây giờ Thầy đang mặc cái bộ y áo này, chưa có rách mà quý Phật tử đem đến cúng dường Thầy thì cái đó là cái sai, làm cho Thầy không giữ được giới hạnh của mình, phải khi nào thấy cái y áo của Thầy rách bưa hết rồi, không thể nào còn xài được nữa, cho nên mình về may cái y áo mới, mình đến, mình dâng cúng dường cho bậc hiền đức đó. Đó là cúng dường đúng thời. Còn cúng dường không đúng thời thì cái vị đó sẽ trao cái y áo này cho một người khác, cúng dường cho một người khác, chứ vị đó có nhận cũng nhận tâm mà thôi chứ không xài cái y áo đó được là vì một người tu sĩ phải tiết kiệm tối đa, chừng nào mà rách mặc không được nữa rồi thì mới bỏ, mới nhận cái mới, còn quý Thầy thấy những bậc thiền đức luôn luôn lúc nào cũng may y, may áo cúng dường cho quý vị quá nhiều, chất cả rương, ngập cả tủ thì cái đó là cái cúng dường không đúng thời.

Cũng như Thầy ăn cơm ngọ ngày một bữa, sau cái bữa ăn cơm ngọ rồi thì có người đem đến cho Thầy 1 ly sữa để cúng dường Thầy thì cái ly sữa này là ly sữa phi thời, cho nên cúng dường không đúng thời. Cũng như bây giờ buổi chiều, có một người đến dâng Thầy một dĩa bánh, xin Thầy thọ cái sự cúng dường này của con thì đây là không bao giờ Thầy thọ dụng những cái này vì cúng dường không đúng thời. Đó quý Thầy thấy như buổi sáng này chưa phải lúc ăn mà người khác làm cho Thầy 1 tô mì hoặc là một cái bánh hoặc là ly sữa để cho Thầy ăn thì cái đó là cái cúng dường không đúng thời. Quý thầy hiểu, cúng dường đúng thời là lúc bấy giờ Thầy đang thọ trai buổi trưa, đúng ngọ, lúc bấy giờ con xin cúng dường Thầy cái bánh, Thầy thọ trai và Thầy ăn luôn thì đó là đúng thời. Thì Thầy nói như vậy để quý Thầy thấy cái sự cúng dường của người cư sĩ, tức là người Phật tử hay cúng dường phi thời làm cho vị thầy mình phi thời phạm vào giới, cho nên cúng dường đó là cúng dường không đúng, cúng dường cho đúng thì tức là nó không phi thời. Cũng như vừa rồi ở đây Thầy thuyết giảng thì mấy cô cũng nghĩ là Thầy nói cũng khan tiếng cho nên làm một ly nước chanh đường để đây để cho Thầy thấm giọng từ từ để mà Thầy thuyết giảng, nhưng khi Thầy tưởng một ly nước suông thôi, không ngờ là Thầy ngậm vô miệng một miếng Thầy nghe cái chất ngọt và cái chất chua của chanh, lỡ ngậm làm sao Thầy nhổ ra được, thôi Thầy đành nuốt nhưng mà Thầy nghĩ rằng người phật tử cúng dường Thầy trong lúc này không đúng thời cho nên Thầy không uống mà Thầy xin cho Thầy 1 ly nước khác mà lúc bấy giờ các con có nghe trong băng Thầy có nói đó, bảo lấy cho Thầy cái ly đó, lúc đó Thầy đã ngậm vào một miếng nước chanh có pha đường trong đó. Thầy thấy cái giờ đó không phải là giờ uống nước này mà mình uống nước này tức là phi thời, giữ không đúng ăn uống của một người tu cho nên cúng dường như vậy là cúng dường phi thời. Và vì vậy Thầy không nhận ly nước này tức là Thầy dạy cho họ 1 bài học là cúng dường đúng thời.

Ở đây Phật dạy cho chúng ta thấy rằng cúng dường đúng thời là phải đúng lúc, về ăn uống thì phải đúng ngọ, về áo thì phải rách, về nhà cửa thì phải lũng nát không còn dột, không còn cái chỗ mà ẩn thì chúng ta cúng dường cho vị Thầy đó lá hoặc là cây để sửa lại. Còn bây giờ nhà của vị thầy đó không có mưa ướt, mà không có nắng, không có gì hết mà đem tiền xin cúng dường để cất chùa, cất này kia, điều đó là cúng dường phi thời không đúng cách cho những bậc thiền đức này vì những bậc giới đức và thiền đức này thì họ không bao giờ mà nhận cái sự cúng dường phi thời đó. Cũng như các con thấy tiền bạc mà cúng dường cho một bậc thiền đức hay là giới đức thì làm sao họ nhận tiền bạc đó. Mà rất là phi thời, nhận tiền bạc đó rất là phi thời. Phật dạy chúng ta chỉ nhận thực phẩm mà thôi, nhưng vì muốn cúng dường điều đó thì Thầy có một người cư sĩ hoặc là cái chỗ nào đặt đó thì cứ đem đến đó mà cúng dường thì không phải là cúng dường tiền bạc cho Thầy mà cúng dường cho chư Tăng để cho người ở đó người ta sử dụng cái tiền bạc đó(BBT:CĐ,07B,E00:44:01) người ta mua thực phẩm, người ta làm ra cái thực phẩm để (BBT:CĐ,08A,B00:00:00)người ta dâng lên, người ta cúng dường cho chư Tăng thì trong đó có Thầy, vậy nó mới là đúng thời, còn nếu mà cúng dường không đúng thời tức là không có đúng cách.

Cho nên tại sao chúng ta là những người tu sĩ, Phật giáo từ lâu người ta không dạy chúng ta cúng dường đúng thời mà luôn luôn dạy Phật tử cúng dường phi thời, thật sự cúng dường phi thời. Nghĩa là trong chùa Thầy đặt cô Út là người nhận lãnh tiền bạc hoặc tất cả những vật thực cúng dường để mà lo lắng cho chư Tăng và chư Ni mà tu tập ở đây thì Phật tử cứ đến đó mà xin cúng dường Chư Tăng ở đây, chứ cần gì mà đến gặp Thầy. Nhưng mà luôn luôn Thầy thấy hầu hết người ta đến gặp Thầy, cúng dường cho Thầy, rồi cúng dường thực phẩm, thậm chí như phải kéo cả xe để trước mặt Thầy đó là cái cúng dường phi thời. Thầy đâu có ăn hết được, vì vậy mà Thầy nói từ chối thì họ buồn bã họ khổ sở, mà nhận thì họ vui mừng, nhưng mà nhận như vậy thì Thầy trở thành phi thời rồi. Thầy chỉ ngày có một bát mà bây giờ để 10 cái thùng mì, rồi hai ba bao gạo, rồi đồ ăn rồi dầu, năm mười lít dầu thì buồn này kia, thì tất cả những vật dụng để sống hàng ngày quá nhiều, nhưng giới luật đâu có chấp cho Thầy nhận cái đó để dành đâu? Chỉ có người cư sĩ, người ta có trách nhiệm là người ta nấu nướng cho chư Tăng thì người ta dám nhận, còn Thầy là người như vậy làm sao Thầy dám nhận. Nhưng mà họ làm sai hết mà không ai dạy cho họ biết cách cúng dường, đó là tất cả những cái không đúng.

Cho nên ở đây các Thầy được học, các Thầy thấy rằng sự cúng dường phải đúng thời. Chúng ta không phải là người còn ham mê những tiền bạc, những sự ăn uống đó nữa vì hàng ngày chúng ta đã quá biết rõ về thực phẩm thì bất tịnh, thân chúng ta cũng bất tịnh, có gì đâu mà chúng ta lại ham; còn tiền bạc thì chúng ta đã quán đã thấy nó là rắn độc, nó sẽ giết chúng ta chết, nó sẽ sai bảo chúng ta mọi thứ tham đắm và ham dục cho nên chúng ta phải lìa xa tất cả những thứ này. Tại sao họ cứ đặt một bao thơ 5.000, 10.000 rồi cả trăm ngàn, rồi cả triệu bạc, thậm chí bảy tám triệu bạc 1 lần. Họ đặt cái thư như vậy mà họ rất là hãnh diện là cúng dường cho một bậc thiền đức, một bậc giới đức. Như vậy làm sao cho đúng được cái giới đức và thiền đức được? Cho nên ở đây chúng ta phải hiểu rất rõ những cái điều đó là những điều sai. Mà bây giờ chúng ta thấy đâu đâu nó cũng đều quen như vậy hết rồi. Là vì quý Thầy nhận tiền mà không thấy xấu hổ, nhận thực phẩm mà không thấy xấu hổ bởi vì cái đó là phi thời rồi. Thế mà chúng ta cứ thản nhiên mà nhận, chứ không nghĩ gì hết, đó là những cái mà chúng ta thấy rằng, ở đây Phật dạy người phật tử phải đối xử, cúng dường phải đúng thời và cúng dường đúng lúc không phải là cúng dường sai như vậy.

- Năm:Đến nhà không ngăn đón. Cái người mà thiền đức, giới đức mà người ta đến nhà mình thì có điều kiện gì người ta mới đến nhà mình, mình sợ thế này thế khác mình không cho họ đến. Cũng như bây giờ Thầy đến Hà Nội, Thầy đến thăm bác Thức thì bác Thức nói với Chánh Đức không được đâu, nhà tui còn chưa cất xong hoặc là thế này thế khác, không thể rước Thầy về được, Chánh Đức hãy tìm cách ngăn Thầy đừng đến nhà tui. Thì như vậy là không nên, những bậc thiền đức người ta không phải nhìn ở cái bề bộn hay sửa sang nhà cửa xấu tốt đâu mà người ta đến đây có nghĩa là người ta đến với tâm tốt của người ta, người ta đến người ta đem lại những cái gì mà đức hạnh, những cái gì mà phước báu cho mình thì mình không nên ngăn như vậy mà nên vui vẻ đón tiếp người vì mình đã xét những người đó là bậc thiền đức. Thí dụ như HT Tâm Tịnh là người thiền đức, mà HT muốn đến thăm nhà mình thì mình ngăn, mình nói: Ờ nhà con đang xây cất nó bề bộn quá, HT chờ con xây cất rồi con sẽ rước HT thì cái đó là cái sai, không đúng. Lúc bấy giờ HT muốn đến nhà mình là HT muốn chỉ cho mình cách thức xây cất như thế nào cho đúng cách đó, nhưng mình không có tâm tốt mình nghĩ rằng còn bề bộn, không xứng đáng chỗ rước HT vì vậy cho nên mình ngăn lại đi nhưng không ngờ HT lại biết được cái điều kiện khi mình xây cất cái nhà đó thì nó cần phải thế nào, thế nào thì HT đến có những góp ý cho mình để mình tạo được thêm cái phước đức cho con đường khi mình xây dựng một ngôi nhà.

Thì như vậy chúng ta phải hiểu biết được 5 cái điều Phật dạy người Phật tử là như vậy mới đúng, còn không như vậy là không đúng.

Rồi những bậc thiền đức, giới đức này đối xử với người phật tử như thế nào? Thì các vị này phải lấy 6 điều kiện mà đối xử với những người Phật tử. Chứ không phải người phật tử đối với Thầy như vậy rồi mà các vị này thản nhiên không có cách thức đối xử. Cho nên Phật ở đây cũng đã dạy cho chúng ta biết rằng các vị thiền đức đó phải đối xử với những người phật tử phải tốt như thế nào đây?

- Một: Phòng hộ không cho làm ác. Vậyluôn luôn lúc nào các bậc thiền đức đó răn nhắc đừng có làm cái điều ác, đừng có phạm những cái giới. Cũng như ở đây Thầy thường nhắc quý thầy đừng phạm những cái lỗi, đừng phạm những điều này kia và nhắc quý thầy phải thường tu tập cái Định vô lậu làm cho các pháp ác nó không còn vào trong tâm của quý vị được, cho nên đó gọi là phòng hộ, không cho làm các pháp ác. Đó là những bậc thiền đức dạy cho mình tránh xa các pháp ác, ly xa các pháp ác, từ giã các pháp ác, đoạn dứt các pháp ác. Cho nên đó là những bậc thiền đức thứ nhất đã chỉ dạy cho người cư sĩ.

- Hai chỉ dạy điều lành.Nghĩa là luôn luôn lúc nào cũng dạy chúng ta phải làm cái này, làm cái kia hoàn toàn ở trong việc lành.

- Ba là dạy chúng ta giữ tâm lành, nghĩa là luôn luôn giữ cái tâm chúng ta không có được khởi nghĩ những điều ác hoặc suy tư những điều ác mà phải suy tư những việc lành. Như chúng ta đã học biết trong thập thiện thì có 10 điều lành và ngược lại đó là có 10 điều ác. Vì vậy mà chúng ta nắm rất rõ, biết ác như thế nào mà thiện như thế nào, chứ đâu phải chúng ta không biết. Khi mà học thập thiện rồi chúng ta mới thấy 10 ác và 10 thiện rất rõ. Do vậy mà chúng ta luôn luôn giữ được tâm mình trong cái lành, không nên để cho một niệm ác nào ở trong tâm của mình.

- Bốn: Làm cho họ nghe điều chưa nghe.Ví dụ như từ lâu bây giờ các thầy chưa nghe cái người nào, con người mà sinh ra đây do ai mà sinh ra, rồi chết đi về đâu thì các thầy chưa có nghe điều đó mà Thầy đã giảng nghiệp để cho các thầy thấy chúng ta từ nghiệp mà sanh ra, chúng ta thừa tự nghiệp, chúng ta nối dòng họ nghiệp, rồi từ cái sanh ra đó chúng ta sống lên thì chúng ta lại sanh ra nghiệp, rồi từ nghiệp nó lại trở lại sinh chúng ta, như vậy là chúng ta biết rằng từ nghiệp mà sanh con người, rồi từ con người mà sanh ra nghiệp. Tức là như thế này: Từ ở chỗ nghiệp mà chúng ta sanh ra người rồi khi chết chúng ta trở về cái nghiệp, chứ chúng ta không trụ xứ ở chỗ nào được hết.

Đó là những điều mà các con chưa nghe, chưa từng nghe mà hôm nay đến nghe. Cũng như các con suy nghĩ cái người mà tu thiền định từ lâu chưa có nghe rằng người ta ngưng các hành ở trong thân, chưa từng nghe người ta tịnh chỉ hơi thở nhưng hôm nay được giảng dạy, được nghe cái tịnh chỉ này như vậy mới gọi là nhập định thì quý thầy chưa bao giờ từng nghe mà cái bậc thiền đức người ta đã hiểu biết cái điều đó cho nên chưa có nghe người ta nói cho mình nghe để mình biết được những con đường tu nó đúng như vậy, nó làm chủ được sanh tử như vậy. Chứ từ lâu mình nghĩ rằng mình tu như thế nào, thế khác làm chủ sanh tử chứ không ngờ rằng bây giờ phải tịnh chỉ các hành, phải làm cho hơi thở ngưng, tập luyện cho nó ngưng, nó ngưng hoàn toàn không thở nữa thì đó mới là làm chủ được sanh tử. Cho nên cái mà chưa được nghe thì các bậc thiền đức này phải làm cho quý vị được nghe những cái mà chưa được nghe.

- Năm: Điều đã được nghe làm cho họ hiểu rõ ra.Điều mà bây giờ họ được nghe như từ lâu Thầy nói phải tịnh chỉ hơi thở, tịnh chỉ các hành thì các thầy nghe mà chưa rõ, bây giờ Thầy lại nói ở đây Minh Tông hoặc Thiện Thuận đã tịnh chỉ được hơi thở, đã ngưng được các hành bằng cách là xả được nửa thân, rồi nửa thân còn hoàn toàn chưa xả được. Trong khi đó không đã rõ được những cái điều kiện mà không đã nghe mà không chưa rõ, như từ hôm đó đến nay Thầy không tuyên bố thì các thầy đã nghe phải biết rằng ngưng hơi thở phải ngưng các hành nhưng các thầy chưa rõ được, hôm nay dạy thêm để các thầy thấy rõ được như vậy là chúng ta biết được con đường đi của không khí mà ngưng rồi khi mà trở lại để phục hồi sự sống trở lại bằng cách nào cho đúng cách, như vậy là quý thầy bây giờ lại rõ thêm phần nữa.

Cho nên ở đây các bậc thiền đức khi mà đã dạy cho người ta nghe với những điều mà chưa nghe, rồi bây giờ đã nghe rồi thì lần lượt vị thầy đó họ lại làm cho quý vị hiểu rõ ra, rất là rõ ra và cái hiểu rõ này phải có những người làm được thì mới hiểu rõ ra được mới tin tưởng được, còn bây giờ Thầy làm cho các con hiểu rõ, các con chưa tu tới đây chưa tin được, chưa tin được thì làm sao mà lại nói cái thân của mình mà lại nói nó ngưng khúc còn khúc nó không ngưng thì điều đó các con chưa tin được đâu. Nhưng bây giờ nó đã rõ, có người đã thực hiện được thì các con thấy rõ rồi, đâu còn gì sai nữa, cho nên có những người chứng minh được điều đó chứ còn riêng Thầy nói không chứng minh tức là các con sẽ nghĩ quấy thầy và nghĩ Thầy nói vọng ngữ mà thôi, nhưng mà bây giờ có người chứng nghiệm được thì chắc chắn là lời nói không vọng ngữ rồi, cho nên từng bậc mà Thầy mới giảng lần cho các con chứ không khéo mà Thầy nói trước cái điều mà con chưa có kinh nghiệm chưa sống ở trong đó được thì các con chỉ nói Thầy nói vọng ngữ, nói láo mà thôi.

- Sáu: Mở bày con đường thiện.Luôn luôn lúc nào cũng vạch ra nhắc nhở, vạch ra một lối đi cho những người Phật tử đi trên con đường thiện. Đi trên con đường thiện tức là sống ở trên cuộc sống thiện, đó là Phật dạy. Người mà thiền đức, giới đức này luôn luôn rất thương yêu người Phật tử, luôn phải tập cho họ phải sống như thế nào, đúng là con đường thiện. Cho nên mở bày con đường thiện cho họ sống, tức là đời sống của họ phải là đời sống thiện chứ không phải là đời sống ác nữa. Vì vậy mà giúp cho người cư sĩ được giải thoát hoàn toàn đúng pháp môn để cho họ sống được hạnh phúc an vui trong gia đình của họ.

Như vậy là quý thầy đã thấy rõ tất cả những điều Phật dạy từ người cư sĩ mà cúng dường cho Phật, phải cúng dường như thế nào đúng và cúng dường như thế nào sai, cúng dường như thế nào là không phi thời, cúng dường như thế nào là phi thời, quý thầy đã rõ. Và đến khi các vị thiền đức đó dạy quý vị, nếu như đem những cái điều mà quý vị đã nghe nhàm tai rồi mà nhắc đi nhắc lại thì như vậy những vị mà chưa nghe chưa hiểu thì quý vị biết đâu mà nghe hiểu được nữa. Cho nên các vị này còn những bước đường rất xa, cũng như bây giờ có những cái mà Thầy hiểu nhưng Thầy chưa nói ra tại vì chưa có người đến đó, mà chưa có người đến đó mà nói ra thì các con sẽ nghĩ rằng Thầy chỉ nói dối mà thôi. Cho nên ngày xưa đức Phật nói như thế này: Nếu mà Ta dạy các đệ tử Ta mà dùng thần túc thông, nghĩa là muốn hóa mưa hóa gió, muốn một thân hóa nhiều thân thì nói ra lúc bây giờ có người cư sĩ nói: Có cái thằng chú đó nó cũng làm được như vậy đó, thì cái đó là phỉ báng lại cái lời nói của Phật rồi. Cho nên đức Phật nói ta dạy đệ tử của ta không phải dạy thần túc thông mà dạy phải ở nơi thanh vắng, độc cư, giữ đặt niệm trước mặt của mình, nỗ lực thực hiện quét sách những lậu hoặc, làm cho tâm được giải thoát, chuyên môn sống thầm lặng, trong sự thầm lặng, đó là Ta dạy những người đệ tử. Và bây giờ mà có những người mà thấy đệ tử ta sống độc cư, không nói chuyện, sống trong thầm lặng, chuyên môn đặt niệm trước mặt, ngồi thiền rồi đi kinh hành thì người nào cũng có thể nói Ta dạy cái đó là sai được. Người nào mà ngoài những người này do ta dạy, có những người khác không do ta dạy mà họ đã sống đúng như vậy thì người đó vẫn được xem là người làm đúng. Còn những người mà ta nói mà biến hóa ra lửa thế này thế khác, thì có người nói: Có thằng chú cũng biến hóa ra lửa ra khác thì có cần gì mà phải học cái này, nhưng cái mà ta dạy thì người nào làm được thì sẽ thấy sự giải thoát, chứng nghiệm cho người đó.

Đó là lời Phật dạy như vậy thì chúng ta thấy rất là cụ thể và thực tế. Đức Phật không bao giờ dạy chúng ta có thần thông mà đức Phật còn dạy chúng ta khi mà chúng ta có những đức nào mà chúng ta đã đạt được trong bước đường tu tập thì chúng ta hãy dấu, tức là hãy che đậy lại, đừng phô bày ra những điều đó là những điều không tốt, nghĩa là trên bước đường tu tập chúng ta có cái gì chúng ta âm thầm chúng ta không nói ra cho một người nào biết hết, hoàn toàn không khoe khoang và vì vậy mà mới thực hiện được cái đạo còn lâu dài, còn nếu chúng ta mở miệng chúng ta nói thì cái đạo nó không lâu dài được.

Tại sao ở đây Thầy tuyên bố cho 4 vị ở đây, lẽ ra là Thầy không tuyên bố nhưng vì Thầy thấy quý thầy có những cái phạm phải sai lệch nho nhỏ chưa phải là lớn, cho nên Thầy muốn nhắc ra để cho quý Thầy thấy được để mà lấy cái gương của huynh đệ mình mà tu vì những người đó đang làm được những cái điều này. Cho nên lấy những cái đó để mà thực hiện chứ không phải để đem ra để ca ngợi những người đó để làm gì, vấn đề là chúng ta còn đi nữa chứ không phải lấy cái đó mà làm cái chuẩn của chúng ta đạt được. Thí dụ như quý thầy được Thầy nói đến những cái điều mình làm, không phải lấy đó mà mình thấy rằng mình hơn mọi người, không phải, con đường mình đi đến giải thoát chứ không phải tới đó là dứt. Quý Thầy nhớ những điều này.

Người cư sĩ cần phải lưu ý có 4 hạng người sẽ mất phẩm hạnh khi chạy.

Bây giờ chúng ta là người cư sĩ, à là người tu sĩ, vì vậy mà chúng ta phải thấy rằng khi mà chúng ta chạy nhảy, coi chừng, tuổi trẻ quý thầy, tuổi trẻ hay chạy nhảy lắm cho nên vội vã một cái gì nó cũng sẽ làm mất phẩm hạnh của một người tu. Phật đem một cái ví dụ cho chúng ta thấy rằng có 4 hạng người mà không được chạy, nhảy một cách tự do như vậy được.

- Một:Là một nhà vua mão áo chỉnh tề, cân đai sáng chói mà chạy nhảy ắt sẽ mất phẩm cách của nhà vua. Một ông vua thì phải bệ vệ, ông vua như vậy chắc chắn không ai lại chạy nhảy như vậy, chắc ai cũng không tin là ông đó là vua của mình hết.

- Hai:Một thớt voi nai nịt đầy đủ, oai vệ mà chạy nhảy sẽ mất phẩm cách của thớt voi đó. Tức là đức Phật muốn nói ở đây là một thớt voi mà ra trận đó, nai nịt hẳn hoi mà con voi này chạy nhảy như những con voi rừng trong đó thì con voi đó không còn là phẩm cách của một con voi chiến trận nữa.

- Ba:Một nhà sư mà chạy nhảy sẽ mất vẻ khả kính của một tu sĩ.

Đức Phật cho chúng ta là, hiện bây giờ là các con là cư sĩ nhưng sự thật các con đã được học ở đây đương nhiên các con là những người tu sĩ chứ không còn là người cư sĩ nữa đâu, vì các con tìm con đường giải thoát, đi vào mục đích giải thoát thì các con không có lý do nào mà nói tôi còn là người cư sĩ nữa, nghĩa là các con lần lượt phải dứt bỏ các gia đình của mình, những người thân thuộc của mình để đi vào một lộ trình giải thoát để chấm dứt sự đau khổ sinh tử của mình, để hoàn toàn thực hiện được cái sự chấm dứt đó. Cho nên các con lần lượt là những người trở thành tu sĩ rất tốt của đức Phật sau này.

- Bốn:Một phụ nữ chạy nhảy sẽ mất phẩm cách, không còn đoan trang phong nhã nữa. Một người phụ nữa mà chạy nhảy như mấy chú con nít, hoặc như những người thanh niên thì không thể được. Vì một người phụ nữa phải đi đứng nhẹ nhàng, khoan thai thì người ta mới đánh giá trị của người phụ nữ đó, không khéo chạy nhảy như con trai thì chắc chắn người ta xem người phụ nữ đó không đoan trang, phong nhã.

Đức Phật lại dạy người phụ nữ khi về nhà chồng có 10 điều cần hiểu và giữ gìn.

Đây là đức Phật dạy, tất cả những cái gì mà ở trong gia đình của mỗi Phật tử thì đức Phật dạy sạch hết, không có cái nào mà không dạy. Vì vậy mà Thầy thấy dạy qua Thập thiện rồi, Thầy thấy cần thiết phải nhắc nhở những điều này, Thầy biết là nó lòng vòng. Các Thầy có ý nghĩ như thế này: Mình thì muốn đi ngay vào cái gì mà mình cần thiết như bây giờ phải nhập định, phải tịnh chỉ hơi thở cái này cái kia nó quan trọng, còn vấn đề này nó đâu quan trọng đâu. Nhưng nhiều người, người ta còn ở trong gia đình người ta, người ta chưa hiểu biết những cái gì mà đối xử với nhau hết, rồi mình nói Thập thiện suông không thì người ta cũng chẳng biết áp dụng như thế nào. Bởi vì cái hành động của người ta thường sống, đối xử nhau ở trong nhà người ta đâu biết làm sao mà thực hiện Thập thiện như vậy được, cho nên nói ra tất cả những hành động sống này để chúng ta còn biết áp dụng vào Thập thiện mà từ đó chúng ta mới có sự giải thoát được, từ đó hạnh phúc gia đình chúng ta mới có được. Rồi cũng từ nền tảng vững chắc này chúng ta mới trở thành một tu sĩ, mới có cách thức tu thiền định mới được.

Chứ bây giờ chúng ta nói cái này không cần thiết mà Thầy cứ giảng cái này nó luộm thuộm quá, nó nhiều quá thì cái đó mình hiểu rất cạn. Mà mình phải nhấn ngay vào cái chỗ từ cái đức hạnh, từ cái hạnh phúc của mọi người cư sĩ cho đến cái tu tập thiền định mà làm chủ lậu hoặc của mình cho đến rốt ráo thì tức là nó phải đi qua một quá trình, nó từng lớp một chứ không thể nào mà nhảy ngang xương. Vì nhảy ngang xương thì sau khi chúng ta tịnh chỉ được hơi thở, làm chủ được các hành, nghĩa là các hành ngưng, nhưng chúng ta sẽ bị lạc vào tà thiền chứ không thể nào mà Chánh đạo được vì cái tâm của chúng ta nó còn dính mắc, cái tâm chúng ta chưa được tịnh mà chúng ta cố ức chế nó để rồi làm những cái điều này thì chúng ta sẽ rơi vào tà thiền, chắc chắn chúng ta không phải là chánh thiền được, không phải là Chánh định được, mà nó là tà định.

Mặc dù là các Thầy có thể tịnh chỉ hơi thở, có thể ngưng đập, các hành ngưng nhưng mà tâm của quý vị chưa thanh tịnh tức là chưa xả bỏ các ác pháp và cái lòng ham muốn của quý vị thì chắc chắn là quý vị sẽ có những tà định rồi. Và từ đó bản ngã của quý vị sẽ to lớn theo cái sức thiền định của mình và các vị sẽ chạy vào danh lợi và sắc dục. Hầu hết có một số người tu mà không có nền tảng vững chắc này thì đã đưa họ đi đến cái chỗ sa ngã như chúng ta nghe vị giáo chủ này, vị giáo chủ kia họ tu tập một thời gian ở trong định có những sự vi diệu rồi từ đó họ đem ra họ phổ biến nhưng cái tâm dục, cái tâm ham muốn họ chưa sạch. Cho nên từ đó cái ham muốn đó bắt đầu họ khoe khoang, họ thực hiện những cái này mọi người thấy quá kính phục, từ đó họ bám theo vị Thầy này, từ chỗ đó vị Thầy này sẽ bị sa ngã. Thứ nhất là lợi, tiền bạc. Thứ 2 là dâm dục, chắc chắn là sẽ vợ hai, vợ ba, vợ 5, vợ 4 chứ không phải là một bà đâu.

Cho nên hầu hết cái sai lệch của các bậc giáo chủ mà không có tu cái tâm thanh tịnh, cho nên khi có thiền định, khi có chút ít thần thông thì bắt đầu từ đó bị rơi ngã hết, không còn giữ được phẩm hạnh của một người tu. Còn bây giờ chúng ta xây dựng một con người tu tập theo đạo Phật tức là chúng ta phải lấy cái phẩm hạnh của con người để diệt trừ cái tâm ham muốn, để xa lìa các lậu hoặc của nó, từ đó chúng ta đi vào thiền định vững chắc là chánh định không còn tà định nữa, bản ngã chúng ta không còn. Do đó chúng ta không còn say mê danh lợi và sắc dục. Thì như vậy chúng ta mới thoát ra khỏi cái vòng mà đau khổ, luẩn quẩn của sinh tử.

Ở đây đức Phật dạy người phụ nữ khi về nhà chồng.

- Thứ nhất,đức Phật dạy: Nếu con nhận thấy cha mẹ chồng hay chồng có chi lầm lỗi. Nghĩa là mình ở trong nhà mình thấy cha mẹ mình hoặc là chồng mình có những lầm lỗi thì không nên đem chuyện xấu trong nhà thuật lại cho láng giềng đầu này hay đầu kia. Đức Phật dặn cái người phụ nữa khi về nhà chồng thấy chồng mình hoặc là cha mẹ chồng có những lầm lỗi, bởi vì con người thì ai cũng phải có những lầm lỗi, mà mình thấy cái lỗi đó mình đem ra mình nói cho người này người kia biết ở trong xóm làng hoặc là cha mẹ ruột của mình thì làm những điều đó người ta khinh dễ cha mẹ chồng và chồng mình thì mình có xấu hổ không? Tức là mình xấu hổ, cho nên Phật dạy người phụ nữ khi về nhà chồng không nên đem chuyện lỗi lầm của cha mẹ chồng hoặc chồng mình nói cho người này biết, nói cho người kia biết. Bởi vì Phật nói không có lửa nào tệ hại như lửa này. Nghĩa là lửa trong nhà mình mà đốt ra ngoài đó thì không có cái lửa nào mà tệ hại như lửa đó, đức Phật đem cái ví dụ lấy cái lửa mà Thầy thấy quá tuyệt vời. Không có lửa nào tệ hại như lửa ấy.

- Thứ 2:Nếu có người láng giềng đàn ông, đàn bà nói xấu cha mẹ chồng hay chồng, không nên đem những lời phỉ báng ấy về lặp lại và nói rằng người nọ người kia nói điều xấu này hay điều xấu kia, xấu khác về gia đình mình. Nếu mà ở ngoài mình nghe được chỉ trích chồng mình hay là cha mẹ chồng thế này thế khác thì mình không nên đem về học lại cha mẹ chồng với chồng mình. Bởi vì đức Phật nói, không có lửa nào tệ hại như lửa ấy. Từ ở nhà người ta mình đem vô trong nhà mình để cho gia đình mình nghe người ta nói xấu tức vậy, đó thì cha mẹ mình, chồng mình tức giận với người ta lại gây hấn đánh lộn người ta, tạo nên những cảnh bất an cho xã hội, tạo nên cảnh rối loạn trong chòm xóm với nhau. Cho nên mình nghe, mình tìm cách thật sự cha mẹ chồng mình hay chồng mình có những lỗi đó thì mình tìm cách khuyên răn chứ mình không nói người hàng xóm đó họ chê cha mẹ mình như thế này thế khác. Do như vậy mà tạo cho gia đình của mình bất an liền tức khắc. Vậy mình phải dấu những điều này nhưng mình phải xét coi nó có đúng hay không, nếu không đúng tức là họ đã nói xấu cha mẹ chồng mình với chồng mình thì mình không chơi với những người đó nữa, tức là mình không đến với những người đó nữa.

Cho nên Phật dạy: Không có lửa nào tệ hại như lửa ấy, lửa ngoài đem vô đốt trong nhà mình để làm cho gia đình mình xào xáo, điều đó là cái điều rất xấu, rất tệ đó.

- Ba: Chỉ cho mượn những người nào mượn mà trả lại.Nghĩa là mình giúp đỡ người khác, mình cho người ta mượn nhưng những người đó phải trả lại, còn những người mượn mà lấy luôn thì không nên cho. Bởi vì đức Phật dạy bảo chúng ta như thế này Thầy thấy nếu mà cho cái người đó mượn mà họ lấy luôn thì cái sự kiện đó xảy ra thì cha chồng mình hoặc là mẹ chồng hoặc là chồng mình sẽ đánh mình, nói sao mình ngu quá vậy? Cái người đó là cái người mượn không trả mà cứ cho họ mượn họ lấy luôn làm sao, của mình làm bằng mồ hôi nước mắt. Cho nên đức Phật dạy: Người phụ nữ về làm dâu phải cẩn thận chỗ này, biết người đó mượn trả thì mình cho mượn, mượn mà không trả thì nhất định không cho mượn, vì mượn rồi đây mình sẽ bị sự bất an trong gia đình của mình, cái sự khổ sở, đó là cái thứ 3 đức Phật dạy.

- Thứ 4:Không nên cho mượn những người mượn rồi giữ luôn không trả lại. Đó là cái thứ 4. Như hồi này Thầy đã giảng rồi người mà cho mượn trả thì chúng ta cho mượn, mà người mượn không trả thì chúng ta không cho mượn, đó là phần thứ 4.

- Thứ 5:Những người thân bằng quyến thuộc, nghèo khó cần con giúp đỡ, con hãy giúp đỡ họ dù họ có ở trong vị thế có thể trả lại được hay là không được. Nghĩa là trong dòng họ mình, có những người mà họ quá nghèo khổ thì mình cần giúp đỡ họ, mình giúp đỡ họ không phải là đợi cho họ trả mình mà mình mới giúp đỡ vì đó là người thân trong dòng họ của mình, trong dòng họ chồng mình. Do vậy mình giúp đỡ họ thì những hành động giúp đỡ này mình cũng phải báo lại: ờ thì anh Năm, anh Ba, anh Tư hoặc chú Bảy, chú Tám gì đó đã nghèo khổ quá mà bây giờ mình có ăn dư thì mình giúp đỡ họ, họ có thì họ trả lại mình mà không có thì cho luôn họ, mình cũng báo cho gia đình mình biết như vậy. Con đã báo cho ba má như vậy bây giờ con mới giúp đỡ họ, vậy thì ba má hay chồng có bằng lòng không? Nếu bằng lòng thì mình mới làm, nếu không bằng lòng thì mình không nên làm là vì mình làm mà người ta không trả lại mình thì mình chịu trách nhiệm đó rồi cha mẹ chồng hoặc chồng mình sẽ đay nghiến mình.

Đó là những lời mà Đức Phật dạy người làm dâu về phải biết những cái điều đối xử này, nếu mà không biết đối xử này thì dòng họ bà con họ thấy bà dâu này về bà không bao giờ mà giúp đỡ cho dòng họ chút nào hết, bà về bà quản lý bà nắm hết tiền bạc mà không cho ai, hồi trước thì không có ai mình còn qua mình mượn mình này kia được, bây giờ có bà về hỏi bà bà không cho mình, như vậy càng ngày cái tiếng mình càng xấu và người ta không hiểu được, còn mình làm cái gì đâu nó chơn chánh như vậy. Thì những điều mà Phật dạy Thầy thấy quá là hay, cho nên Thầy mới ghi ra đây, tất cả để cho chúng ta hiểu biết được, mặc dù bây giờ không là những người tu hành rồi nhưng không cũng phải hiểu biết qua góc độ của người cư sĩ còn ở trong cuộc sống như mọi người khác mà phải biết cách đối xử như vậy mới đúng.

- Thứ 6: Ngồi một cách an vui.Nghĩa là mình ngồi trên một cái ghế hoặc nơi đâu đó mà tâm mình được an vui, thì như vậy ngồi an vui là như thế nào? Có nghĩa là khi thấy cha mẹ chồng hay chồng đến gần thì con phải đứng dậy để tỏ ra mình tôn trọng, chứ không nên ngồi yên đó. Thì đó mình ngồi mình yên ổn được, mình ngồi một cách an vui được thì tức là mình có lễ độ của mình sau khi người đó đi qua rồi thì mình nghe cái tâm nó an ổn, còn khi mình ngồi lì đó không đứng dậy chào những người đó, khi những người đó qua rồi thì ta thấy con dâu này sao nó không lễ phép gì hết: Cha mẹ đi ngang qua mà nó ngồi ì đó ra, nó không đứng dậy chút nào hết thì đó là cái lễ độ của một người phụ nữ khi về nhà chồng, đối với chồng cũng như là đối với cha mẹ chồng, có vẻ cung kính chồng, có vẻ cung kính cha mẹ chồng như vậy thì người ta thấy người ta rất thương mến. Còn mình ngồi ỳ không coi không ra gì hết họ đi đâu đi kệ họ thì người ta sẽ đánh giá trị mình là người thiếu cung kính. Đó là phần thứ 6.

- Thứ 7:Ăn một cách an vui. Ở đây ăn một cách an vui như thế nào? Có nghĩa là con không nên ăn trước cha mẹ chồng hay chồng mà phải coi dọn đầy đủ cho cha mẹ chồng và chồng rồi mới ăn. Nghĩa là mình dọn cái mâm cơm đó rồi nhưng mà cơm thì chưa xới, cái mình vô mình xới mình ngồi mình ăn, cha mẹ chồng cái chén không để đó. Thì như vậy là đức Phật nói mình ăn mà được ngon an vui thì tức là mình phải ăn sau và mình phải xới cơm cho cha mẹ chồng, rồi cho chồng, rồi mình bắt đầu mình mời mọi người, mọi người người ta cầm đũa người ta ăn rồi mình mới ăn. Tức là Phật muốn nói là mình ăn như vậy thì mình ăn một cách rất an vui. Còn mình vô mình xới mình mình ăn còn bao nhiêu người khác thì mình không xới thì như vậy mình ăn không an vui đâu. Đúng vậy, đức Phật dạy cái này Thầy thấy rất là hay vì trong gia đình chúng ta có những trật tự tôn ti như vậy nó làm cho bữa ăn rất là ngon ngọt, mà không có chuyện ăn uống mà không yên.

- Thứ 8: Ngủ một cách an vui.Đức Phật nói người làm dâu về mà ngủ an vui thì phải làm như thế nào mà mới được an vui? Có nghĩa là con không nên đi ngủ trước cha mẹ chồng và chồng. Con phải lo làm bổn phận của người vợ rồi mới nằm xuống ngủ. Tại sao vậy? Khi mình ngủ trước, cha mẹ vô ngủ sau thì ai xả mùng cho ông bà? Cho nên vì vậy mình ngủ có ngon không? Không có ngon đâu. Đó là phải ngủ sau, cha mẹ chồng ngủ rồi mình xả mùng này kia xong rồi thì tới chồng lên ngủ rồi, mình xả mùng rồi mình mới lên ngủ sau và như vậy là đâu đâu nó cũng ra đó. Còn mình ngủ trước chưa có xả mùng thì người chồng ngủ sau thì phải xả mùng thì như vậy là mình thiếu bổn phận làm vợ.

Do cái chỗ này mà đức Phật dạy không phải đây là tôi tớ, mà đây là nhiệm vụ và bổn phận của một người phụ nữ mà về nhà chồng phải làm những bổn phận đó, chứ không phải là người tay sai trong gia đình mà làm như vậy mình có vẻ cung kính người thân của mình, những người mình phải làm cho họ vui lòng để cho họ được an ổn, vì vậy mà những hành động này rất là thực tế cho cuộc sống để được đầy đủ hạnh phúc trong gia đình. Thời nay Thầy nói điều này Thầy thấy chắc chắn cũng khó lắm bởi vì hầu như mấy cô bây giờ họ không giữ được những điều này mà đem ra dạy những điều này mà các cô làm đúng, chắc chắn các cô sẽ được hạnh phúc. Vì mẹ chồng cha chồng ngủ mặc kệ chẳng bỏ mùng bỏ màn gì, ông bà ngủ thì ông bà có bỏ thì bỏ không bỏ thì thôi chứ mình chẳng cần, rồi đi chơi hoặc này kia với chồng, ở nhà không lo gì hết. Do đó những nàng dâu như vậy tức là những nàng dâu không xứng đáng theo những đạo đức và phong cách mà chính đây là đạo đức phong cách mà đức Phật đã dạy ra cho biết rằng người phụ nữ phải làm những cái gì mới đúng phong cách của người làm dâu, của người con ở trong gia đình. Mà làm như vậy tức là người con hiếu thảo đối với cha mẹ chồng thì cha mẹ chồng nào lại không thương người con đó, còn thương hơn con ruột của mình nữa chưa chắc con gái ruột của mình đã làm được những điều này.

- Thứ 9:Trông nom giữ gìn lửa. Nghĩa là mình trong nom giữ gìn lửa trong nhà của mình như thế nào? Phật dùng những danh từ khi mà nói mình không hiểu như thế nào hết. Bây giờ Phật giải thích cho chúng ta nghe: Có nghĩa con phải xem cha mẹ chồng và chồng như lửa, nghĩa là phải xem như lửa nếu mình gần lửa thì nóng, mà mình xa lửa thì không đúng. Cho nên mỗi khi có việc với cha mẹ chồng và chồng phải hết sức thận trọng. Nghĩa là có việc gì tiếp xúc này kia là mình phải hết sức thận trọng, thận trọng như thế nào? Như khi làm việc với lửa vậy, cho nên khi mà tiếp xúc với chồng hoặc là cha mẹ chồng của mình phải hết sức thận trọng, cái đó là cái sự giữ gìn lửa ở trong nhà mình. Không khéo thì một lời nói của mình vô tình đã làm buồn phiền cha mẹ chồng, chồng, cho nên rất là cẩn thận làm việc gì gần gũi cha mẹ chồng và chồng mình được xem như mình gần lửa. Nếu không khéo mình bị phỏng tay, mà sát quá thì bị nóng cho nên như thế nào nó mới bảo đảm được hạnh phúc của mình.

- Thứ 10:Tôn trọng các vị trời. Trong nhà đức Phật dạy người phụ nữ mà làm dâu phải tôn trọng các vị trời ở trong nhà, vậy các vị trời này là ai đây? Có nghĩa là con phải coi cha mẹ chồng và chồng như trời, nghĩa là coi như một bậc trời thì mới là hạnh phúc, chứ mình mà coi ông bà, chồng mình như là cỏ rác thì coi chừng mình không sống ở đó lâu đâu. Những lời mà đức Phật dạy như vậy, chúng ta khi ở trong gia đình, người con gái sắp sửa về nhà chồng thì chúng ta phải lấy 3 cái đức:

Đức nhẫn nhục, đức tùy thuận, đức bằng lòngthì chúng ta sẽ xem như là cha mẹ và chồng như trời. Còn nếu mà chúng ta không nhẫn nhục, không tùy thuận, không bằng lòng thì tức là chúng ta sẽ không có ở yên trong cái gia đình đó đâu. Cho nên thường là mẹ chồng hay nàng dâu hay là cãi cọ thế này thế khác đều là do chúng ta không giữ được nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng.

Ở đây Phật đem một cái ví dụ, cũng từ một đống hoa, người ta nhặt ra từng cánh hoa để làm thành một tràng hoa, cũng thế ấy chúng ta được làm người phải thu nhặt nhiều lần những hành động tốt mới thành người đức hạnh. Các con nghe câu tóm lược lại cái ý này trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta tu 10 cái điều lành này thì đức Phật ví như là từ ở trong một đống hoa rồi chúng ta nhặt từng cánh hoa rồi chúng ta mới kết thành một tràng hoa đẹp đẽ. Cũng thế chúng ta được làm người nhưng chúng ta chưa hẳn hoàn tốt tốt hẳn được vì vậy mà chúng ta hàng ngày phải thu nhặt nhiều lần những hành động thiện của chúng ta, hành động tốt của chúng ta thì mới thành một người đức hạnh, chứ không phải là đức hạnh ngay liền mà chúng ta làm được người đức hạnh liền đâu. Muốn làm được người đức hạnh, chúng ta phải nhặt từng hành động thiện, từ hành động thiện đó góp nhặt lại chúng ta trở thành người đức hạnh.

Đến đây quý vị đã hiểu biết được những điều mà người cư sĩ phải sống ở trong gia đình như thế nào để đúng cách.

Còn có một phần nữa là sẽ hết. Phần này là phần đoàn kết nhau ở trong gia đình cũng như ở trong những tập thể, thì cái phần này Thầy xin dạy tiếp. (BBT:CĐ,08A,00:35:00)

THẦY DẠY VỀ ĐẠI ĐOÀN KẾT

“Này các Thầy, các Thầy là những người từ 4 phương, kẻ ở tỉnh này, người ở tỉnh khác khắp cùng trong đất nước về đây tu học theo Thầy, cùng một giáo pháp của đức Phật. Cớ sao các Thầy lại tị hiềm, ganh ghét nhau, tranh tụng mạ lị nhau không kể gì đến anh lớn, em nhỏ? Lại luôn luôn tìm những khuyết điểm của nhau thay vì chỉ dạy cho nhau lại đem ra biêu xấu với người này, người khác thì còn gì đạo nghĩa con người? Thì còn gì là anh em một Thầy? Đánh nhau bằng kiếm lưỡi, miệng gươm, chẳng biết thương xót nhau chút nào. “Thố tự hồ bi”, con thỏ chết con chồn còn đau đớn khóc thương huống chi chúng ta là những con người, học đạo cùng Thầy, cùng đạo từ bi của đức Phật thế sao chúng ta không từ bi chút nào cả.

Bầu ơi thương lấy bí cùng,

Tuy cùng khác giống nhưng chung một giàn.

Này quý Thầy, quý Thầy không cùng một cha mẹ, một cha một mẹ sinh ra mà quý Thầy sống chung dưới mái Chùa, học chung cùng một đạo đức, cớ sao quý Thầy lại không thương mà nỡ tâm đem chuyện xấu biêu nhau cho người khác cười chê, xấu lá xấu nem, xấu anh, xấu em, vô tình mà quý Thầy đã hại lẫn nhau làm tai tiếng khắp vùng. Rồi người ta tự hỏi tại sao những người tu sĩ Phật giáo lại đấu tranh nhau, lại biêu xấu nhau, họ phân ra nhiều giáo phái, họ phân ra nhiều tư tưởng, họ phân ra nhiều pháp môn để rồi họ bài xích nhau, họ chống đối nhau chẳng tiếc lời, họ luôn luôn chà đạp lên nhau, giày xéo lấy nhau, họ bất đồng ý kiến, họ cho rằng chỉ có ta biết được điều này còn ngươi thì không biết, điều ta nói là đúng, điều người nói là sai, pháp môn ta tu hành là đúng, pháp môn ngươi tu hành là sai, điều ta hiểu là chơn chánh, điều ngươi hiểu là không chơn chánh…(BBT:BN,07,E01:32:07)(BBT:CĐ,08A,E00:37:35)