(00:00) Trưởng lão: Phật pháp thì nó chỉ có cái tạng in Kinh của Phật, nó rất ít chứ nó không có nhiều. Bởi vì trong 49 năm thuyết pháp độ sanh, trong cái thời đức Phật mà thuyết giảng dạy cho người tu đó, thì hầu như đức Phật không có viết kinh sách. Mà ai có cái điều kiện muốn tu, đến xin đức Phật thì đức Phật giảng ngay bài kinh đó, rồi về thực tập cái lời dạy đó thôi, chứ không có ghi chép. Cho nên cái kinh sách của đức Phật, sau này thì các Tổ kết tập lại thành kinh sách. Cho nên khi mà kết tập lại, đầu tiên đó kết tập lại không có viết nữa. Chỉ đọc lại cho tất cả chúng Tỳ kheo đó nghe rồi thôi. Do đó người ta nhớ, cái nhớ, cái không nhớ, chứ không phải là toàn bộ là nhớ hết đâu. Vì vậy mà sau này kết tập lần thứ hai thì nó mới viết thành kinh sách, cho nên người ta thêm rất nhiều. Rồi cái số mà các Tổ mà kiến giải viết ra thành cái tạng kinh sách đó thì Thầy nói cả đống kinh sách như rừng. Cho nên làm cho chúng ta không có biết đường đi đâu.

Vì vậy mà bây giờ chúng ta trở về những cái bài pháp mà đầu tiên của đức Phật thuyết, giảng cho các vị cư sĩ, cũng như các vị Tỳ kheo, Tăng và Ni trong cái thời đó đó, thì cái số Kinh đó rất ít. Nó chỉ có một cái số ít thôi chứ không nhiều. Do vì vậy mà chúng ta đọc những cái bài kinh đó, chúng ta mới thấy thực sự nó cô đọng lại. Cho chúng ta biết rằng có cái bộ Kinh, mà bộ kinh đó gọi là bộ "Kinh Pháp Cú". Những cái lời ngắn gọn, mà hầu hết là những lời ngắn gọn đó, là dạy cái đạo đức, cái nền đạo đức của đạo Phật.

Sau này thì quý vị sẽ đọc được cái "Kinh Lời Vàng", là cái bộ kinh Pháp Cú đó thì các vị sẽ thấy được đức Phật chỉ định cho chúng ta sống ngăn ác, diệt ác, sanh thiện, tăng trưởng thiện.

Hàng ngày, chúng ta sống trong cái nền đạo đức nhân bản - nhân quả, để chúng ta không làm khổ mình, khổ người thì đó mới chính là đạo Phật. Cái bộ Kinh Pháp Cú để nhắc nhở cho chúng ta sống được giải thoát. Gọi là giải thoát của đạo Phật, là không làm khổ mình, không làm khổ người, thì cái này mới là giải thoát. Chứ không phải giải thoát ở chỗ Thiền Định, hay hoặc là giải thoát ở chỗ này, chỗ nọ kia bằng cách ta cúng bái, tụng niệm hay ngồi thiền hay niệm chú. Tất cả những cái này là người sau họ đặt. Cho nên chúng ta tu hành mà không đúng cách, thì chúng ta vẫn thấy không giải thoát đâu.

(2:08) Vì vậy mà bây giờ đọc lại những cái kinh sách mà căn bản nhất của đức Phật đó là Kinh Pháp Cú. Do từ Pháp Cú đó mà chúng ta suy ra, chúng ta thấy là thiện pháp, là Đạo Đức Làm Người. Nếu một người được học xong rồi, mà áp dụng vào đời sống của mình là người đó có đạo đức không làm khổ mình, khổ người. Người ta chửi mình không biết giận đâu. Mà không biết giận là giải thoát chứ gì?

Thấy một cái vật đó ham muốn, thì chúng ta ngăn chặn được cái tâm ham muốn "Ham muốn là đau khổ", chúng ta không ham muốn. Chúng ta làm, chúng ta siêng năng làm. Làm thì nó sẽ có, chứ không phải ham muốn với một cách không có mà lại ham muốn. Đó là những cái điều kiện của đạo Phật dạy chúng ta.

Do mà đức Phật chỉ định cho chúng ta biết rằng, tất cả mọi sự khổ đau và cũng hạnh phúc của con người chính là do tâm của người đó, chứ không ai hết. Bởi vì tâm làm thiện thì người đó sẽ được hưởng hạnh phúc, mà tâm làm ác thì người đó sẽ khổ đau, có vậy thôi. Cho nên chúng ta biết được như vậy là chúng ta triển khai những cái pháp của đức Phật. Cơ bản nhất của nó là về phần đạo đức nhân bản - nhân quả. Nhân quả tức là hành động thiện thì chúng ta hưởng được phước, mà hành động ác là chúng ta thọ lấy quả khổ.

Do dạy người ta biết được cái thiện cái ác, vì vậy người ta biết được. Vì vậy mà người ta sẽ không có làm điều ác, mà người ta sống thiện. Đó là những điều mà cư sĩ hỏi thì Thầy sẽ chỉ cho chúng ta biết nghiên cứu. Đừng có nghiên cứu cái Kinh sách mà cả rừng này, nó không có đem đến cho chúng ta lợi ích, mà nhiều khi nó làm cho chúng ta lạc lối đường nữa.

Cho nên ở đây chúng ta muốn đi vào đạo Phật là đi ngay với bộ Kinh, bộ kinh Pháp Cú. Thầy muốn ca ngợi bộ Kinh Pháp Cú là tại vì nó dễ hiểu, và nó ngắn gọn. Nó nằm ở trong nền đạo đức của con người.

(3:37) Như chiếc áo của các cư sĩ, thì hầu hết là chúng ta phải sống đạo đức, vì chúng ta một loài động vật. Là 1 loài động vật như muôn loài động vật khác, nhưng chúng ta hơn chúng là chúng ta có đạo đức. Nếu một, hai người đó đánh lộn, sân, giận dữ nhau, thì hai người này là một con thú vật, chứ không phải là con người. Vì con người không thể nào, không thể nào đánh lộn, không thể nào chửi lộn như vậy được. Nó có cái đạo đức, nó không làm khổ mình, khổ người, thì nó không thể nào là con thú vật.

Cho nên đạo đức của đạo Phật là đạo đức nhân bản, nó thoát ra khỏi cái bản chất của thú vật. Con người chúng ta hiện còn đang mang bản chất của loại thú vật. Vì vậy mà chúng ta không học đạo đức, chúng ta là con thú vật. Con thú vật nó có thể nó trở thành ác thú, nó có thể giết hại biết bao nhiêu loài thú khác. Con người độc lắm, cho nên nó là con ác thú. Cho nên đức Phật xác định, xác định con người rất khó. Khó là vì con người phải có năm cái điều thiện.

Hiện giờ chúng ta thấy con người rất đông chứ gì? Đâu có khó đâu. Người ta sanh con người rất nhiều chứ gì? Nhưng con người mà sống 5 điều thiện không có. Người mà không sát sanh, chúng ta thấy không có. Người mà không trộm cắp, chúng ta thấy không có - không tham lam đó. Người mà không nói vọng ngữ chúng ta thấy không có. Người mà không tà dâm, chúng ta thấy không có, phải không? Người mà không uống rượu, không say sưa nghiện ngập rất là ít, rất là hiếm. Vậy mà tìm được con người mà năm cái điều thiện này, mà là con người thật sự đó, thì chúng ta không thấy có ở trên hành tinh trong thế gian này, phải không? Rất khó tìm con người đó.

Cho nên đức Phật nói khó, con người khó, khó như con rùa mù tìm bọng cây giữa biển, có đúng không?

Bây giờ chúng ta thấy con người quá đông, nhưng mà ai sống được 5 điều thiện này? Không! Như vậy con người quá khó.

Vậy thì hôm nay chúng ta muốn làm con người thật sự là con người, để thoát ra cái bản chất loài động vật, thì chúng ta hãy sống 5 cái điều lành này. Vậy thì 5 cái điều lành này đó là với tiêu chuẩn để chúng ta xây dựng được cái Đạo Đức Làm Người. Từ 5 cái điều lành này, mà chúng ta sống đúng thì chúng ta không làm khổ mình, khổ người. Từ 5 cái điều lành này chúng ta suy ra, chúng ta trở thành 1 cái bộ đạo đức, đạo đức nhân bản. Nhân bản tức là cái gốc làm người mà. Cho nên cái đạo đức này nó mới giúp chúng ta là con người thực sự con người. Không khéo con người chúng ta sẽ trở thành là con thú vật.

Hôm nay học đạo Phật thì chúng ta phải học đạo đức, chứ đâu phải nói Nho giáo mới có đạo đức. Đạo đức của Nho giáo là đạo đức phong kiến: Nhân, nghĩa, lễ, trí, tín, tam cang ngũ thường. Còn đạo đức của đạo Phật là đạo đức không làm khổ mình, khổ người, đạo đức nhân bản. Bất kỳ cái giai cấp nào trong xã hội đều thực hiện được cái giai cấp này, đều thực hiện được cái đạo đức này. Còn cái đạo đức của Nho giáo là chỉ thực hiện cho giai cấp của sĩ phu. Chứ còn con người bình dân chúng ta với không nổi, vì chúng ta không thể hiểu được. Còn trái lại, cái đạo đức của đạo Phật, mọi con người là cái người cùng đinh, người tôi tớ, người hèn mạt nhất trong thế gian này vẫn sống, vì sống lợi ích cho họ. Nếu họ không sống lợi ích cho bản thân họ thì họ trở thành một con thú vật.

(6:23) Cho nên cái đạo đức này là đạo đức của đạo Phật để giúp cho con người giải thoát, vì vậy mà đạo Phật gọi là đạo giải thoát. Mà giải thoát bằng cái gì? Bằng trí tuệ. Cho nên đức Phật nói: "Trí tuệ ở đâu thì đạo đức ở đó, đạo đức ở đâu là trí tuệ ở đó". Người có trí mà không có đạo đức, thì người đó không phải là người có trí. Một người có bằng Tiến sĩ, có học thức giỏi, có hiểu biết, kinh điển thông suốt, mà sống hoàn toàn không đạo đức là người đó không có trí tuệ. Người đó chỉ nhẩm lại, nhai lại đờm dãi, tích luỹ lại cái sự hiểu biết một cách rất cạn cợt của thế gian. Không có đạo đức, không có giải thoát cho mình.

Cho nên đạo Phật rất đơn giản, rất dễ dàng. Vì chúng ta sống đúng đạo đức là chúng ta sẽ giải thoát. Cho nên ở đây, Thầy nói có tu hành gì đâu? Như nãy giờ Thầy nói, bây giờ chúng ta bắt buộc mình phải tập trung trong hơi thở, phải đi kinh hành, phải tập trung cho biết đi, biết đứng. Làm cho chúng ta lại thêm những cái công việc làm. Thành ra chúng ta, thay vì chúng ta phải được nghỉ ngơi, phải được an ổn, phải được khoẻ khoắn. Bây giờ chúng ta lại tu tập thêm những cái pháp, làm chúng ta phải quá nhọc nhằn, phải không?

Chúng ta chỉ cần giữ tâm mình thanh thản, an lạc và vô sự. Thấy nó thanh thản, an lạc, vô sự thì nó không chướng ngại pháp, nó không ác pháp, thì nó là đạo đức không làm khổ mình, khổ người. Bây giờ có người khác chửi mình, bây giờ đó mình mới có đủ chuyện mình làm việc nè. Bây giờ người ta chửi mình, thì mình đừng có giận, thì như vậy mình không giận, thì tức là mình đạo đức chứ gì? Mình không chửi lại người, tức là mình đâu có làm ác pháp. Mà mình không làm cho mình giận thì tức là mình đâu có ác pháp. Còn người ta chửi mình, mà mình tức giận, tức là mình mang ác pháp. Thì rõ ràng là mình đang ở trong ác pháp.