SỐNG GIỮ GIỚI LUẬT
Đời sống phạm hạnh
Hỏi: Kính thưa Thầy! Cho phép chúng con thưa hỏi sự tu tập về các pháp hành.
1- Không gian tham trộm cắp, dù vật lớn đến vật nhỏ như cây kim sợ chỉ.
2- Không nói dối, nói lời mất chính xác, mất sự thật.
3- Không trồng trọt, làm ăn kinh tế, buôn bán v.v...
4- Không làm khổ mình, khổ người, luôn nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng nhưng phải sáng suốt trong trí tuệ nhân quả.
5- Không ăn ngủ phi thời, sống thiểu dục tri túc, thực hiện đời sống mười thiện, xin ăn ngày một bữa vào ngọ trai.
Kính thưa Thầy, con lúc nào cũng muốn sống nghiêm minh về phạm hạnh của một vị tu sĩ như vậy, các pháp con kể trên có đủ để sống và tu tập đúng phạm hạnh hay không? Còn thiếu những gì cần bổ sung thêm xin Thầy chỉ giáo cho con rõ.
Đáp: Những pháp con đã kể trên còn thiếu, chưa đủ để sống đúng đời sống phạm hạnh của một tu sĩ Phật giáo:
1- Phòng hộ sáu căn bằng giới luật.
2- Ngăn ác pháp bằng Thánh Chánh Niệm Tỉnh Giác Định.
3- Diệt ác bằng Vô Lậu Thánh Định.
4- Sanh khởi thiện pháp bằng Định Sáng Suốt.
5- Tăng trưởng thiện pháp bằng Hiện Tại An Lạc Trú Định tức là Định Niệm Hơi Thở.
6- Sống trầm lặng độc cư.
7- Không kết bè bạn
8- Thích sống giản dị.
9- Tránh tranh luận.
10- Tránh chỉ trích.
11- Tránh hội họp.
12- Tránh khoe khoang.
Thêm vào mười hai điều trên đây thì mới đủ cho một đời sống phạm hạnh của một tu sĩ chuyên tu của đạo Phật. Có sống đúng phạm hạnh như vậy mới mong nhập được Bốn Thánh Định và thể hiện Tam Minh.
Trên bước đường tu theo đạo Phật, nếu ai sống không đúng phạm hạnh như trên đã dạy thì chẳng bao giờ nhập đúng chánh định và cũng chẳng bao giờ làm chủ sanh, già, bệnh, chết và chấm dứt luân hồi sanh tử.
Tất cả những điều trên đây đều lấy giới luật Phật làm căn cứ địa cho bước đường thực hiện những điều đã dạy trên sẽ đạt kết quả tốt đẹp.
Bởi giới luật là một pháp môn sống đạo đức nhân bản – nhân quả, bảo đảm tu tập cho bước đường tiến về Xứ Phật được an lành và không lạc nẻo tà giáo ngoại đạo. Sự tu tập sẽ được giải thoát hoàn toàn đến nơi đến chốn mà không bao giờ gặp chướng ngại pháp gây khó khăn cho bước đường đi đến quả vị giải thoát hoàn toàn.
Tùy thuận bằng lòng
Hỏi: Kính thưa Thầy, khi con tùy thuận và nhẫn nhục, con đã không làm vừa lòng quý cô và quý thầy chung quanh, đây là điều ngoài ý muốn của con.
Con không có biện pháp giải quyết tốt đẹp hơn nên con phải vì quý thầy, quý cô mà xa lánh để không làm khổ mình, khổ người, như vậy có được không thưa Thầy
Đáp: Cũng được, nhưng đó là con tu tránh cảnh, tu trong cảnh tiêu cực, yếm thế, vì thấy đời quá khổ, thấy mọi người sống không phù hợp với mình, thấy mọi người mọi ý nên cố tránh né bên này, tránh né bên kia để mong tìm được sự an ổn, đó là chạy theo tâm ham muốn cảnh yên thân của mình chứ không phải tu nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng như vậy.
Xưa đức Phật dạy:
“Đứng lại thì chìm xuống
Tiến tới thì trôi dạt
Chỉ có vượt qua.”
Con thuộc về loại người đứng lại giống như ông Nguyễn Bỉnh Khiêm thất chí tu Tiên:
“Một mai, một cuốc, một cần câu
Thơ thẩn dù ai vui thú nào
Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ
Người khôn, người đến chốn xôn xao.”
Đó là cách thức của người tránh cảnh, trốn đời, chứ chưa phải là người tu theo đạo Phật. Đạo Phật không phải là đạo yếm thế, bỏ đời, tránh xa mọi người.
Xưa đức Phật dạy: “Phiền não tức là bồ đề.” Lấy đối tượng để tu tập nhẫn nhục, tùy thuận và bằng lòng hay “Ngăn ác diệt ác pháp, sanh thiện tăng trưởng thiện pháp.” Khi con đã tu tập pháp tùy thuận, nhẫn nhục và bằng lòng thì làm sao mà quý thầy và quý cô không vừa lòng?
Chỉ vì con không tu tập xả tâm trong pháp môn nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng, mà chỉ tu ức chế tâm mình hoặc nén tâm chịu đựng.
Khi chịu đựng quá mức, không còn sức chịu đựng được nổi, bấy giờ tâm con như chiếc lò xo hết sức nén nên nó bung ra, do đó mới làm phiền lòng quý thầy, quý cô và chính tâm con cũng phiền não giống như người thế tục chứ có tu hành pháp môn gì của Phật giáo đâu.
Vậy pháp môn nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng của con ở đâu? Sao con không tu mà vội tìm cách xa các đối tượng tức là quý thầy, quý cô và những người khác nữa. Con cứ suy ngẫm lại đi, khi con xa họ, con lấy cái gì để tu xả tâm con, họ là đối tượng giúp con tu hành giải thoát, nếu không có đối tượng mà tu hành thì dù con có tu ngàn kiếp cũng chẳng tu đến đâu cả.
Đạo Phật không phải là đạo Lão, không yếm thế, tiêu cực, không vào trong rừng núi ẩn tu, luôn luôn sống gần làng xóm, thị tứ để xin ăn. Thường lấy sự khen chê của người thế tục mà tu tập và rèn luyện tâm mình. Trừ ra những lúc cần phải nhập các định sâu hơn thì mới vào rừng núi u vắng nhập thất, không có tịch cốc luyện thuốc trường sanh bất tử như Tiên đạo.
Nếu bảo rằng tâm còn yếu thì phải tìm những nơi yên tịnh, thanh vắng để tu tập cho tâm được định tỉnh rồi mới dám ra đương đầu với các pháp thế gian. Sự tư duy như vậy đối với đạo Phật là không đúng pháp tu của Phật. Vì đức Phật đã dạy: “Ngăn ác, diệt ác pháp.” Ngăn ác, diệt ác pháp mà trốn trong núi thẳm, rừng sâu thì làm sao có ác pháp, mà không có ác pháp thì lấy cái gì là ngăn ác, diệt ác pháp.
Đạo Phật vốn xả tâm, diệt ngã ly dục ly ác pháp, cho nên lấy cuộc sống giao tiếp hằng ngày với mọi người để vượt lên trên sự sống khổ đau ấy là giải thoát. Có quý thầy, quý cô, có bạn bè thân hữu ta mới tu nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng, tức là ta diệt ngã, xả tâm, ly dục ly ác pháp trong tâm ta.
Đương nhiên, muốn tu tập hạnh nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng thì đức Phật đã trang bị cho chúng ta bằng trí tuệ nhân quả, bằng sự tỉnh thức cao độ, bằng một nhiệt tâm nồng cháy, quyết liệt, để diệt ngã, xả tâm, ly dục ly ác pháp.
Nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng là pháp môn đối trị tâm tham, sân, si, mạn, nghi của mình. Nếu tu hành mà không đem hết sức lực của mình ra tu tập thì cũng khó chiến thắng tâm ham muốn và các ác pháp đang vây quanh mình.
Tu hành mà tránh né thì cũng giống như mấy ông Tiên chỉ biết lợi ích cho cá nhân mình:
“Một mai, một cuốc một cần câu,
Thơ thẩn dù ai vui thú nào.
Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ,
Người khôn người đến chốn xôn xao?
Thu ăn măng trúc, đông ăn giá,
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao.
Rượu đến gốc cây ta sẽ nhắp,
Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao.”
Ý thưa hỏi của con ở trên, đó là tâm con chỉ thích tránh né cho an thân, tu như vậy không thể giải thoát mà chỉ trốn đời, tránh tâm mình mà thôi con ạ! Chẳng có ích lợi gì cho con, mà con tu như vậy cũng chẳng có giải thoát, tốn công và uổng phí một đời người đi tu.
Tu như vậy là tu theo Lão Trang chứ không phải tu theo đạo Phật. Tu theo đạo Phật phải sống trong thế gian cùng với mọi người, nhưng luôn luôn khắc phục tâm mình, ly tham, đoạn ác, chẳng biết việc người, chỉ biết việc mình để sửa sai những lỗi lầm và những việc làm ác của mình.
Vì thế nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng là lập đức hạnh xử thế; ăn, ngủ, độc cư là lập đức hạnh xuất thế, sống chánh nghiệp của các bậc thánh Tăng và thánh Ni.
Đứng trước nghịch cảnh và các cảm thọ mà tâm bất động, tâm như cục đất, đó là tâm như Trời Đất. Đứng trước các pháp cám dỗ mà tâm chẳng dao động, tâm thanh tịnh, bất nhiễm ô là lập đức hạnh lìa xa các pháp thế gian để chuyển hóa tâm phàm phu của mình thành tâm Hiền Thánh, nhờ đó tâm mới trở thành tâm của những bậc thánh Tăng và thánh Ni, thánh cư sĩ.
Bởi vậy, người tu sĩ đạo Phật phải lập đức, lập hạnh của mình trên trí tuệ nhân quả, tức là trí tuệ giới luật. Quyết chiến đấu, chiến thắng tâm dục vọng và ác pháp để đòi lại quyền làm chủ sanh, già, bịnh, chết. Nhất định phải trường kỳ đấu tranh quét sạch quỷ Vô Thường, không để cho quỷ vô thường cám dỗ và sai khiến biến chúng ta thành những tên nô lệ muôn đời muôn kiếp.
Chính những điều con đã hỏi Thầy trên đây là con đã đầu hàng giặc vô thường, con đã trở thành tay sai của chúng. Vì thế trên bước đường tu tập của con mà con tu như vậy sẽ hoài công vô ích, nếu tu như vậy con chỉ là một tên lính đánh thuê cho giặc vô thường.
Nếu mọi người đang sống trên hành tinh này ai cũng đều biết rất rõ rằng: mình đang bị quỷ vô thường, ma danh, ma lợi, ma ăn, ma ngủ, ma sắc dục đang cám dỗ và sai khiến mọi người, mọi người như những tên nô lệ trung thành của nó. Mấy ai biết được, hiểu được như thế mà có lòng quyết tâm dũng mãnh để vượt thoát trở thành người tự do?
Cho nên mọi người phải theo pháp môn của đức Phật để chiến đấu tận cùng với chúng, bằng những chiến thuật ăn, ngủ, độc cư, bằng những chiến lược nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng. Xử dụng những vũ khí Trí Tuệ Nhân Quả, Chánh Niệm Tỉnh Giác Định, Định Niệm Hơi Thở, Định Sáng Suốt, Định Vô Lậu và Tứ Thánh Định, Tam Minh v.v... để chiến thắng. Nhờ nhiệt tâm tận lực chiến đấu chúng ta mới chiến thắng giặc vô thường và giành được quyền làm chủ sự sống chết để chấm dứt luân hồi
Trong cuộc chiến tranh nội tâm, nếu chúng ta tránh né các đối tượng, tức là chúng ta đã đầu hàng giặc. Do thiếu hiểu biết, chúng ta tưởng nghĩ một cách sai lệch, gọi là không làm khổ mình, khổ người, chứ kỳ thực chúng ta là kẻ đầu hàng giặc.
Giặc vô thường sẽ không để cho chúng ta yên ổn với mặt trận sanh, già, bệnh, chết. Chúng ta đầu hàng giặc thì cuộc chiến tranh này chẳng bao giờ chấm dứt, và cuộc đời chúng ta sẽ mãi mãi trôi lăn trong ba nẻo, sáu đường đầy đau khổ. Nếu con không nghe lời Thầy mà cố tránh né để tìm sự an vui theo sự ưa thích yên ổn một mình thì cuộc đời tu hành của con chỉ uổng công mà thôi. Tu chẳng ích lợi gì cho ai cả mà làm cho người đời khinh chê Phật pháp thì tội ấy ai phải chịu đây?
Biết sống hòa hợp
Hỏi: Kính thưa Thầy, trong cuộc sống hằng ngày chị em ăn ở với nhau, bất kỳ trường hợp và hoàn cảnh nào con cũng tùy hỷ trước mọi người, mọi việc làm, không bắt bẻ chê bai gì hết, ai làm sao cũng được. Đối với con khi ai cho vật gì, dù vật nhỏ mọn nhất, nhưng con thấy được sự thanh tịnh ở vật đó thì con thành kính nhận một cách trân trọng với tấm lòng thành. Còn ngược lại dù là châu báu, ngọc ngà mà không có sự thanh tịnh thì con nhất quyết không nhận, dù có mang lỗi sống không hòa đồng.
Cúi xin Thầy từ bi lân mẫn chỉ dạy cho con rõ như vậy có đúng không?
Đáp: Sống từ hai người trở lên gọi là tập thể, mỗi tập thể đều phải có một kỷ luật, kỷ luật đó gọi là thanh quy hay là nội quy. Thanh quy và nội quy là để giúp cho mọi người trong tập thể đó phải chấp hành nghiêm chỉnh thì mọi người mới có một cuộc sống hòa hợp để cùng chung sống với nhau, để cùng nhau xây dựng một mục đích cao thượng là đạo đức làm người, không làm khổ mình, khổ người. Xưa đức Phật đã chế ra sáu pháp hòa hợp (lục hòa):
1- Thân hòa đồng trụ.
2- Khẩu hòa vô tranh.
3- Ý hòa đồng duyệt.
4- Kiến hòa đồng giải.
5- Giới hòa đồng tu.
6- Lợi hòa đồng quân.
Giới thứ nhất là Thân hòa đồng trụ và giới thứ sáu là Lợi hòa đồng quân, hai giới này để chỉ cho sự sống bình đẳng, buông xả cá nhân để thể hiện đức hạnh bằng lòng giúp mọi người ly dục ly ác pháp.
Giới thứ hai là Khẩu hòa vô tranh và giới thứ ba là Ý hòa đồng duyệt, hai giới này chỉ cho sự thể hiện lòng từ, đức hạnh nhẫn nhục để tâm hồn được thanh thản, vô sự, tức là ly dục ly ác pháp.
Giới thứ tư là Kiến hòa đồng giải và giới thứ năm là Giới hòa đồng tu, hai giới này chỉ cho sự thể hiện lòng bi, đức hạnh tùy thuận để thân tâm được an lạc, tức là ly dục ly ác pháp.
Lấy ba đức ba hạnh để sống, sống làm người có đạo đức thoát ra khỏi bản chất của loài cầm thú. Vì thế đạo Phật gọi tu tức sống, nhưng sống đúng đạo đức không làm khổ mình, khổ người là tu. Tu không có nghĩa là tụng kinh, niệm Phật, cầu chư Phật, chư Bồ Tát gia hộ cho tai qua nạn khỏi, bệnh tật tiêu trừ hoặc làm ăn giàu có.
Theo sự nhận hiểu của con qua những danh từ nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng theo tâm của con, chứ không phải theo tâm của người khác. Ở đây con dùng danh từ thanh tịnh và không thanh tịnh không đúng con ạ!
Đối với con, khi người ta đem cho con một vật gì, người chủ vật đó chưa có sự giận hờn phiền toái với con, thì con cho vật đó là thanh tịnh, còn nếu có sự giận hờn phiền não, thì vật đó con cho là không thanh tịnh. Con hiểu như vậy thì con chưa biết cách tu tập hạnh nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng.
Ở đây không nên dùng vật thanh tịnh hay không thanh tịnh, mà con hãy lấy đối tượng nghịch cảnh bất toại nguyện để thực hiện hạnh nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng, thì mới gọi là tu, còn tu như con không thể gọi là tu hạnh nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng.
Tu như con chính là tránh né đối tượng nghịch cảnh trái lòng. Theo đạo Phật thì không chấp nhận những điều này, vì tu như vậy không bao giờ có giải thoát, tu như vậy là tìm sự an ổn, tiêu cực, nén tâm, yếm thế.
Theo đúng hạnh của một tu sĩ đạo Phật thì chấp nhận sự đi xin ăn, nhưng không được nhận thực phẩm dư thừa để dành. Ngày nào xin ăn ngày nấy, đó là lối sống buông xả và xả sạch, ăn còn không được để dành ngày mai, ăn chỉ biết ngày nay, không lo ngày mai, như vậy mới gọi là người buông xả sạch.
Ngày nay người tu sĩ Phật giáo thường hay tự túc sống, do đó đời sống pham hạnh của một vị tỳ-kheo Tăng không còn đúng phạm hạnh nữa và vì vậy thánh hạnh của một vị Tăng không còn có. Do đời sống không đúng cách đạo đức thánh hạnh nên đường tu tập của các vị tỳ-kheo Tăng và tỳ-kheo Ni chẳng đi đến đâu cả.
Xả ngũ dục lạc tức là xả sắc, danh, lợi, thực, thùy mà còn xả không được, huống là tu cái gì? Hiện giờ, người ta tu hành chỉ là hình thức, còn mục đích giải thoát thì họ không tu tập. Gặp các đối tượng để thực hiện đức hạnh nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng thì tránh né, trốn chạy chẳng dám vượt qua sự đau khổ của cuộc đời mình.
Con không có sự quyết tâm tu hành giải thoát làm chủ sự sống chết và luân hồi, chỉ thấy đời đau khổ mà vào chùa tránh né để tìm sự an ổn. Do cuộc sống như vậy nên mới có cất am, thất riêng tu hành. Tu hành mà cất am thất riêng để sống tự do thoái mái thì sự tu hành đó chẳng đi đến đâu cả. Sự tự do thoải mái đó đưa người tu sĩ chạy theo sở thích và tâm ham muốn của mình, như vậy thì làm sao gọi là ly dục ly ác pháp.
Sở thích của mình là gì? Là tâm dục. Mà đã có tâm dục thì con đường tu hành của đạo Phật làm sao tu đúng được?
Trong đời sống đi xin ăn của đức Phật, đâu phải lúc nào ai cũng tôn kính Ngài. Trong cuộc đời đi xin ăn, Ngài gặp rất nhiều người, họ đã có nhiều lời lẽ thất kính, thô lỗ thế mà Ngài vẫn thản nhiên, như vậy mới gọi là tu tập nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng.
Đoạn đầu trong câu hỏi, con có nêu ra cách sống tùy thuận, đó là lý lẽ qua ngôn ngữ của con chứ thực ra con không có sống tùy thuận với ai cả. Cho nên trong lục hòa có kiến hoà đồng giải, nghĩa là tùy thuận mọi ý kiến của người khác để không làm khổ mình, khổ người, đó cũng là một điều tu tập ly dục ly ác pháp, diệt ngã, xả tâm mình.
Còn đoạn thứ hai câu hỏi của con, Thầy đã chỉ dạy ở trên, đó là nghĩa thứ nhất, nhưng nó còn một nghĩa nữa là thanh tịnh và không thanh tịnh, có nghĩa là vật trộm cắp hay không trộm cắp phải không con?
Nếu con biết vật đó là trộm cắp (không thanh tịnh) đem đến cho con thì con phải khéo léo từ chối đừng để mất lòng, hoặc làm người ta buồn. Còn nếu vật đó không phải là trộm cắp (thanh tịnh) người ta đem đến cho con, nhưng lòng con còn đang hờn giận, nên từ chối. Đó là con không biết cách tu tùy thuận, xả tâm, diệt ngã để làm khổ mình, khổ người, mà còn mang tiếng là sống không hòa đồng.
Cuộc sống tu hành là một cuộc sống tập thể, sống trong tập thể nhưng giữ gìn đức hạnh trầm lặng và độc cư mới chính là tu. Do đó chúng ta có những đối tượng để tu nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng. Nhờ thế chúng ta mới diệt được ngã, xả được tâm, ly được dục và ác pháp, liền ngay đó nhập được Bất Động Tâm và nhập Sơ Thiền làm chủ được cuộc sống, tâm bất động trước các pháp và các cảm thọ.
Người mới tu nếu không sống chung trong tập thể mà chỉ sống ở riêng, độc cư một mình để tu tập, người ấy sẽ không bao giờ ly dục ly ác pháp được và cũng không thành tựu được chánh định, chánh tuệ. Họ sẽ rơi vào tà thiền, tà định và tưởng giải, vì tâm họ còn đầy dẫy dục lạc thế gian, đầy dẫy sự đau khổ trong tâm tư của một con người thế tục.
Tu như vậy chỉ là ức chế tâm, chịu đựng làm khổ mình và khổ người, chẳng ích lợi gì cho ai cả. Sống không hòa đồng, hòa hợp là không phải nếp sống của người tu sĩ đạo Phật. Cho nên Kinh dạy: Tăng là phải sống hòa hợp như nước với sữa, Tăng mà sống không hòa hợp là tu sĩ ngoại đạo. Người tu sĩ đạo Phật có những pháp môn để tu hòa hợp như:
1- Nhìn đời bằng đôi mắt nhân quả.
2- Sống trong đạo đức làm người thường không làm khổ, mình khổ người.
3- Biết nhẫn nhục bằng trí tuệ nhân quả.
4- Sống tùy thuận nhưng khéo léo an trú thiện pháp, không bị lôi cuốn vào ác pháp.
5- Bằng lòng tất cả mọi pháp, dù ác hay thiện nhưng xa lìa ác pháp.
Vậy từ đây về sau con nên sáng suốt đừng để tâm chướng ngại, tạo nên cuộc sống không hòa đồng, hòa hợp. Có được như vậy mới gọi là tu hạnh nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng, chứ đừng lợi dụng danh từ nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng mà tự làm khổ mình, khổ người. Con nên nhớ, những chị em đang cùng tu đều còn là phàm phu tất cả nên mọi người ai cũng có cái đúng, cái sai.
Hãy lấy cái đúng của người mà sửa lại lỗi mình, còn cái sai của người khác thì nên tha thứ họ, đừng cố chấp lấy đó mà tạo cảnh khổ đau cho tâm mình. Đạo Phật là đạo từ bi mà chúng ta không biết tha thứ cho nhau thì làm sao chúng ta xứng đáng là người đệ tử của đức Phật được.
Tha thứ không có nghĩa là tha thứ riêng cho người lầm lỗi, mà chính chúng ta còn tha thứ những điều sai quấy mà chúng ta đã lầm lỗi. Tại sao vậy? Vì chúng ta sống không hòa hợp như nước với sữa nên đã sống trái với đạo đức của đạo Phật, tức là chúng ta sống trái với mọi người, trái với lương tâm đạo đức nhân quả của mình.
Sống hòa hợp là sống không chống trái, sống biết tha thứ, sống biết thương yêu nhau, sống chia sẻ với nhau những nỗi khổ đau của kiếp sống làm người, phải không hỡi quý vị? Sống như vậy mới có nghĩa là sống đạo đức, sống nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng; sống như vậy mới xứng đáng gọi là tu theo đạo Phật, tu theo đạo giải thoát.
Sống chia rẽ, sống một mình, sống không nhẫn nhục, tùy thuận, bằng lòng, sống chỉ biết có mình, sống không biết tha thứ, sống như vậy là sống theo kiểu thế gian phàm phu, tục tử, không phải lối sống của người tu sĩ đạo Phật.